از مشروب‌فروشی تا موسسه فرهنگی در مستندی محصول سازمان ارزشی اوج+عکس
سینماروزان: رونمايي از مستند «نغمه‌سرا» كه به ماجراي تبديل يك مشروب‌فروشي به مؤسسه‌اي فرهنگي مي‌پردازد و به زودي از شبكه‌هاي مختلف سيما پخش خواهد شد، در سالن كنفرانس روزنامه «جوان» برگزار شد.
به گزارش سینماروزان اين نشست با حضور مسعود كارگر كارگردان، محمد‌جواد رئيسي كارگردان دوم و علي حاج‌محمدحسن مؤسس و متولي مؤسسه فرهنگي نغمه‌سرا در سالن جلسات روزنامه «جوان» برگزار شد.
مسعود كارگر، كارگردان اين مستند در ابتداي اين مراسم در سخناني، گفت: ماجراي ساخت مستند «نغمه‌سرا» از نشريه عصر جديد شروع شد كه در يكي از شماره‌هاي آن و در پرونده‌اي به موضوع تبديل يك مشروب‌فروشي در كنار مهديه تهران به مؤسسه فرهنگي نغمه‌سرا پرداخته بود.
وي افزود: حاج‌آقا كافي در آن زمان به دليل اينكه در مهديه تهران جلسه برگزار مي‌كردند و اينكه اين مشروب‌فروشي در كنار آن قرار داشت به سراغ صاحب مغازه مشروب‌فروشي مي‌روند و اين مغازه را با شروطي به بالاتر از قيمت آن مي‌خرند و اداره آن را بر عهده دو جوان به نام‌هاي «ضرغام» و «حاج‌محمدحسن» مي‌گذارند. در حقيقت اينگونه سنگ بناي اوليه تشكيل اين مؤسسه فرهنگي گذاشته مي‌شود.
اين كارگردان ادامه داد: فعاليت عمده و اصلي مؤسسه فرهنگي «نغمه‌سرا» در قبل و جريان انقلاب اسلامي توليد و تكثير سخنراني‌هاي امام خميني (ره) بود. بر اين اساس هم اين فعاليت‌ها در روند انقلاب و مبارزات سياسي نقش مهمي را ايفا كرده است.
شرح رفاقت
كارگر خاطرنشان كرد: ما در مستند «نغمه‌سرا» كه در مدت زمان 20 دقيقه تهيه شده است بيشتر به موضوع رفاقت آقايان «ضرغام» و «حاج‌محمدحسن» پرداخته‌ايم. بر اين اساس آقاي كافي فقط در بخشي از مستند حضور دارند.
وي در مورد توليدكنندگان اين مستند اينطور توضيح داد كه مستند نغمه‌سرا براي پخش از شبكه‌هاي مختلف سيما ساخته شده است. مؤسسه نجواي زلال هنر مجري اين طرح بوده و تهيه‌كننده آن نيز سازمان هنري رسانه‌اي اوج است.
اين كارگردان در پايان به جوايزي كه اين مستند توانسته از آن خود كند اشاره نمود و ادامه داد: مستند «نغمه‌سرا» در بخش تحقيق و پژوهش جشنواره چهل چراغ برگزيده شده است.
علي حاج‌محمدحسن كه خود از مؤسسان و متوليان مؤسسه فرهنگي «نغمه‌سرا» است در بخش ديگري از اين مراسم رونمايي، گفت: مؤسسه فرهنگي نغمه‌سرا در حال حاضر ديگر وجود ندارد. در حقيقت اين مؤسسه تا سال 86 يا 87 فعاليت مي‌كرد. اگر بخواهم به طول عمر فعاليت اين مؤسسه اشاره كنم بايد بيان كنم كه مؤسسه فرهنگي «نغمه‌سرا» از سال 1352 تا سال 1387 چيزي بيش از 30 سال فعاليت مي‌كرده است.
تعطیلی در سال 87
وي در ادامه دلايل تعطيلي اين مؤسسه را تشريح كرد: علت اين موضوع هم كه ما در سال 1387 فعاليت اين مؤسسه را تعطيل كرديم تغيير شيوه و تكنولوژي بود. زيرا ما در اين مؤسسه تا زماني كه سي‌دي و دي‌وي‌دي آمدند نيز خود را به روز كرديم ولي با آمدن فلش و حافظه‌هاي قابل حمل خارجي و خارج شدن نوارهاي صوتي از گردونه بازار ديگر دليلي براي ادامه فعاليت خود نمي‌ديديم.
اين متولي مؤسسه فرهنگي نغمه‌سرا خاطرنشان كرد: در سال‌هاي 47 و 48 بود كه صفحه گرام از رده خارج و دستگاه‌هاي ضبطي وارد بازار شد كه عمر آن هم در زمان كوتاهي به پايان رسيد. در اين زمان بود كه نوار كاست عرضه شد و در مدت زمان بسيار كوتاهي در بين تمامي مردم و در جامعه عموميت پيدا كرد. البته در آن زمان بيشتر نوارهاي آهنگ و ترانه عموميت داشت.
وي اضافه كرد: در آن زمان راديو و تلويزيون هم از سوي خانواده‌هاي مذهبي و مردم براي مخالفت با رژيم شاه تحريم بود و ما براي تأمين محصولات فرهنگي خود به سراغ سخنراني‌ها رفتيم. يكي از اين سخنران‌ها حاج‌آقا كافي بود كه ايشان برخلاف خيلي‌ها با ما همكاري كردند و امكاناتي را براي ضبط سخنراني‌ها در مهديه تهران براي ما فراهم كردند.
- رونمایی از “نغمه سرا” در جوان
مشروب فروشی کنار مهدیه تهران دردسرساز بود
وي درباره موضوع تبديل مشروب‌فروشي جنب مهديه تهران به اين مؤسسه فرهنگي گفت:بايد به اين نكته متذكر شد كه حاج آقا كافي از اينكه مي‌ديد يك مشروب‌فروشي در كنار مهديه تهران فعاليت مي‌كند بسيار ناراضي و ناخرسند بود، از اين روي با فرد صاحب مغازه وارد مذاكره شد و با شرط اينكه آن فرد ديگر به شغل مشروب‌فروشي روي نياورد مغازه او را با مبلغي بيشتر از قيمت واقعي خريداري كرد.
حاج‌محمدحسن ادامه داد: در آن زمان حاج آقا كافي اين مغازه خريداري شده را به آقاي ضرغام به صورت قسطي واگذار كرد. او در ابتدا كتاب‌فروشي مذهبي به نام گلستان مهديه را ايجاد كرد ولي جواب نداد و در آن زمان بود كه تحصيلات من نيز به پايان رسيده بود و قصد ايجاد كاسبي داشتم كه با پيشنهاد آقاي ضرغام مبني بر راه‌اندازي اين مؤسسه فرهنگي روبه‌رو شدم.
وي يادآور شد: البته در آغاز راه خود سختي‌ها و مشكلات فراواني را سپري كرديم به صورتي كه براي كسب مجوز فعاليت سه سال منتظر جواز كسب بوديم. همچنين عوامل ساواك نيز سه مرتبه به مؤسسه حمله كردند و تمامي محصولات موجود در آن را به دقت بررسي كردند كه خوشبختانه نتوانستند اقدامي صورت بدهند.
اين متولي مؤسسه فرهنگي نغمه‌سرا متذكر شد: بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران آثار و محصولات ما به صورت رسمي و شناسنامه‌دار از مؤسسه منتشر مي‌شد. از جمله محصولات ما در آن زمان مي‌توان به سخنراني‌هاي خلخالي، هادي غفاري، شهيد مطهري و حاج آقا كافي اشاره كرد.
با شروع جنگ مردم مطالبه نوارهای حماسی کردند
حاج‌محمد حسن افزود: نوارهاي سخنراني‌هاي امام خميني(ره) در نجف جزو نخستين نوارهاي سياسي ما بود كه در قبل از انقلاب منتشر مي‌شد. شيوه دسترسي ما به سخنان ايشان نيز توسط افرادي بود كه به واسطه آنها با نجف ارتباط برقرار مي‌كرديم. البته بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نوارهاي مذهبي از رونق افتاد و مردم بيشتر متقاضي نوارهاي انقلابي روز شده بودند.
وي ادامه داد: با شروع دوران دفاع مقدس مردم از ما مطالبه نوارهاي حماسي كردند و از اين روي نيز ما اقدام به انتشار نوارهايي با موضوع جنگ و حماسه كرديم. اين عرضه نوارهاي حماسي تا بعد از پايان جنگ ادامه داشت.
او در ادامه تصريح كرد: در اواسط و اواخر فعاليت‌هاي ما در اين مؤسسه فرهنگي انتشار نوارهاي مختلف توسط ما به چندين هزار نوار كاست رسيد. در حقيقت ما روزانه نيز هزاران نوار را در اين مؤسسه ضبط مي‌كرديم. در اين بين نيز صدا و سيما و نهادهاي مختلف از ما درخواست همكاري مي‌كردند و ما نيازهاي آنها را تأمين مي‌كرديم.
محمد جواد رئيسي ديگر كارگردان اين مستند نيز در بخش انتهايي اين مراسم به سخنراني پرداخت و گفت: همانگونه كه دوستان در اين مراسم اشاره كردند زمينه ساخت اين مستند مطالعه مطلبي در مجله عصر جديد بود. ما بعد از بررسي‌هاي فراوان متوجه شديم كه اين گزارش قابليت به تصوير كشيده شدن در قالب يك مستند را دارد.
قبل از انقلاب نوارها عمدتا مبتذل محسوب می شدند
وي افزود: البته زماني كه ما قصد ساخت اين مستند را داشتيم چند سالي بود كه اين مؤسسه تعطيل شده بود. اما ما با آرشيو بسيار خوبي روبه‌رو بوديم. اين دو بزرگوار داستانك‌هاي خوبي براي بيان مقابل دوربين داشتند. آنها همچنين با شخصيت‌هاي فراواني نيز ارتباط داشتند كه همه مي‌توانست به ما در ساخت اين مستند كمك فراواني كند.
او كه يكي از كارگردانان اين مستند است، ادامه داد: ارزش كار و فعاليت‌هاي آقاي ضرغام و آقاي حاج‌محمدحسن آنجا مشخص مي‌شود كه بدانيم در زمان شاه بچه‌هاي حزب‌اللهي هيچ رسانه‌اي را در اختيار نداشتند. در حقيقت در آن زمان و در آن فضا بود كه فعاليت‌هاي اين عزيزان و كارهاي آنها ارزش واقعي خود را نشان داد.
رئيسي خاطرنشان كرد: در قبل از انقلاب نوارها عمدتاً چيز خوبي محسوب نمي‌شدند زيرا بسياري از آنها مبتذل بودند. اما از سال‌هاي 47 يا 48 بود كه استارت شروع نسل كارهاي مذهبي بود. در اين مؤسسه ما ظاهراً نوارهاي مذهبي عرضه مي‌كرديم ولي در باطن اقدامات خود زمينه اتصال مردم با سخنراني‌هاي حضرت امام خميني(ره) و تقويت روحيه انقلابي مردم را فراهم مي‌كرديم.
وي در پايان تصريح كرد: در راه ساخت مستند «نغمه‌سرا» با آقايان ضرغام و حاج محمد حسن مصاحبه‌هاي متعددي انجام داديم و آن مصاحبه‌ها بود كه زمينه تدوين سناريوي ساخت اين مستند شد. ساخت اين مستند نيز سه الي چهار ماه به طول انجاميد.