1

متلکهای تهیه‌کننده “گنج قارون” به “قیصر”؛ قهرمان چاقوکش را ناجی سینما می‌خوانید

سینماژورنال: سیامک یاسمی تهیه کننده، کارگردان و نویسنده “گنج قارون” سالها پیش از این و در میانه دهه 50 خورشیدی در پاسخ به منتقدانی که فیلمش را آبگوشتی قلمداد می کردند یادداشتی نوشت.

به گزارش سینماژورنال یاسمی در این یادداشت که در روزنامه “کیهان” آن زمان چاپ شده و مجله “فیلم” آن را بازنشر داده سعی کرده بود با بیانی محترمانه از “گنج قارون” دفاع کند و البته در مقابل به انتقاد از کسانی بپردازد که با حمایت از “قیصر” زمینه ترویج چاقوکشی را در جامعه فراهم می کنند.

مشکل تاریخی عدم به رسمیت شناخته شدن جوانان توسط پیشکسوتان

دقت در یادداشت یاسمی بیش از پیش این ایراد تاریخی ما ایرانیان را گوشزد می کند که پیشکسوتان ما هیچ گاه توانایی جوشش و ارتباط برقرار کردن مفید و منطقی با نسل تازه از راه رسیده را ندارند.

یاسمی در پاسخ به انتقادات از “گنج قارون” سعی کرد به انتقاد از “قیصر” مسعود کیمیایی بپردازد در صورتی که اگر نیمه پر لیوان “قیصر” را می دید بدعتی را می گذاشت بر ارتباط بهتر و منطقی تر دو نسل متفاوت فیلمسازی.

سینماژورنال با این امید که بازخوانی گفته های یاسمی عاملی شود برای پند گرفتن سینماگران امروزمان از تاریخ بخشهای کلیدی این یادداشت را ارائه می دهد.

بلندهمتی را تخطئه می کنید و چاقوکشی را رواج می دهید

یاسمی با توصیف قهرمان فیلم خود نوشته بود: قهرمان جوان “گنج قارون” را که با استغنای طبع و بلندهمتی در زندگی به عرق جبین و کد یمین خود متکی بوده و علو همت را به جایی می رساند که گنج قارون پدرش را به هیچ می شمارد و پدری را که بخاطر جمع آوری مال و ثروت از خانواده صرفنظر کرده متنبه می سازد، تخطئه می کنید ولی قهرمان فیلم دیگری را که بی اعتنا به قانون و حقوق مدنی جامعه چاقوکشی می کند و هر کس را که دلش بخواهد بدون محاکمه و قضاوت با وضعی فجیعی به قتل می رساند ناجی یا نجات دهنده سینما می خوانید.

سیامک یاسمی
سیامک یاسمی

از منافع “گنج قارون” مال دار نشدم

این کارگردان شناخته شده سینمای آن دوران با اشاره به اینکه “گنج قارون” برایش سوددهی مالی هنگفتی نداشته خاطرنشان ساخته بود: سیامک یاسمی از منافع “گنج قارون” مال دار نشد بلکه سرمایه گذاران فیلم بردند و فقط بال آن برای سیامک یاسمی باقی ماند. من هر بار به تهیه فیلم با مضامینی دیگر دست زدم و دیگران از “گنج قارون” آن قدر تبلیغ کردند که کار به ابتذال کشید.

جوانی که پیرو شاه مردان است آبدوغ خیاری است و قهرمان چاقوکش راهگشا!؟

سیامک یاسمی در جایی دیگر از یادداشتش “علی بی غم” فیلمش را نمونه ای دانسته بود از شخصیتی که مرید شاه مردان است و نوشته بود: تحسین جوانی که به مصداق “الفقر فخری” پیرو و مرید شاه مردان علی علیه السلام بوده با کار خود و مزد حلال امرار معاش میکند از نظر نقاد محترم آبدوغ خیاری است. به گزارش سینماژورنال وی با اشاره به “قیصر” ادامه داده بود: با این حال قهرمان چاقوکش در فیلمی که از تجاوز به ناموس دیگران مدد می گیرد و قانون شکن بوده و مثل آب خوردن آدم می کشد راهگشای جوانان و ناجی یا منجی سینمایفارسی است.




محمدعلی فردین: بنا بود متوسلانی-گرشا-سپهرنیا در “گنج قارون” بازی کنند!/فیلم در دو هفته اول فروش نمی‌کرد و می‌خواستند از پرده برش دارند/آرزوی رقابت با “سنگام” موجب تولید فیلم شد

سینماژورنال/حمید لازمی: امروز هجدهم فروردین سالروز درگذشت محمدعلی فردین است. بازیگری که هرچند به عنوان یکی از نمادهای سینمایفارسی شناخته میشود اما به اندازه خود نیز در پیشبرد صنعت سینمای ایران و آشنایی مخاطبان با این پدیده نقش داشته است.

 به گزارش سینماژورنال درباره فردین و همقطاران او حرف و حدیث بسیار است و البته که در همه سالهای حیات و پس از مرگش او یکی از نمادهای تقابل مخاطبان عام با طیف باصطلاح روشنفکر سینمای ایران بوده است.

 در پانزدهمین سالگرد درگذشت فردین بد ندیدیم به مرور برخی از نقطه نظرات وی درباره مهمترین فیلم کارنامه سینمایی اش “گنج قارون” بپردازیم؛ فیلمی که بیشتر از نیمی از جمعیت تهران دهه چهل به تماشای آن نشستند و بعدها نیز نسخه های بتامکس و دی.وی.دی آن شرایط تماشای اثر توسط میلیونها مخاطب دیگر را فراهم کرد.

 آرزوی سیامک یاسمی برای رقابت با “سنگام”

فردین در گفتگو با عباس بهارلو در کتاب “سینمای فردین به روایت محمدعلی فردین” از محصولات نشرقطره درباره اینکه چطور شد بعد از “آقای قرن بیستم” در “گنج قارون” باز هم با سیامک یاسمی همکاری کرد می گوید: تماشاگر آن فیلم را دوست داشت. هم از تیپ و هم از آوازهایش خوشش آمد. اینها نظر سیامک را جلب کرد . یک روز سوار اتومبیل سیامک بودیم و از خیابان سعدی رد می شدیم. در سینما سعدی “سنگام” در حال نمایش بود. سیامک که می خواست “گنج قارون” را شروع کند صف بلند سه ردیفه چند صد متری فیلم “سنگام” آه سیامک را از نهادش خارج کرد و گفت: چه می شد فیلمهای ما هم همچین صفی پیدا کند.

 قرار بود مثلث گرشا-متوسلانی-سپهرنیا در “گنج قارون” بازی کنند

جالب است که شکل گیری “گنج قارون” ابتدا بدون حضور فردین بوده است. فردین خود در این باره می گوید: ابتدا “گنج قارون” را روی سه نفری ها ( گرشا، متوسلانی، سپهرنیا) نوشته بود. نمی دانم چه شد آمدند سراغ من. سر دستمزد هم یک ماه کشمکش داشتیم. می خواستند همان دستمزدی را بدهند که سر “قهرمان قهرمانان” و “آقای قرن بیستم” داده بودند. من زیر بار نمی رفتم. دوباره تصمیم گرفتند بروند سراغ آن سه نفر ولی بعد برگشتند پیش من.

محمدعلی فردین

محمدعلی فردین

 از 25 هزارتومان دستمزد رسیدم به 40 هزار تومان

فردین ادامه می دهد: از 25 هزار تومن دستمزد رسیدند به 40 هزار تومن. روی این آخری قرار داد بستیم به علاوه 10 درصد از فروش فیلم. که این ده درصد شد 400 هزار تومن . ده برابر دستمزدم ( بعد از فروش ).

 “گنج قارون” فروش نمیکرد و میخواستند از پرده بردارند

به گزارش سینماژورنال البته که “گنج قارون” در هفته های ابتدایی اصلا فروش خوبی نداشته و همین باعث شده همه تقصیرها را به گردن هم بیندازند. محمدعلی فردین در این باره بیان می دارد: بعد از ساخته شدن “گنج قارون” و اکران آن دو یا سه هفته اول نمایش استقبالی نشد همه ما مایوس شدیم. اصلا فروش نمی کرد. می خواستند حتی فیلم را از پرده بردارند و فیلم دیگری جایگزینش کنند. آمدند و گفتند ده درصدم را چند می فروشم. گفتم 5 هزار تومان و توافق نشد.

سینمای فردین به روایت فردین

سینمای فردین به روایت فردین

 یک دفعه فروش فیلم از “سنگام” هم بیشتر شد

وی می افزاید: دنبال مقصر می گشتیم. سیامک مرا مقصر کرد که چرا بد بازی کردم. من ایرج را که چرا خوب نخوانده. ایرج مرا و سیامک را. اما یک دفعه فروش فیلم از “سنگام” هم بیشتر شد. آمدند سهم مرا تا 20 هزار تومان هم بخرند و من قبول نکردم. حالا که فیلم خوب فروخته بود من بازی خود را عامل فروش فیلم می دانستم. سیامک کارگردانی و تیزهوشی خودش را و ایرج هم صدای خود را عامل جذاب تماشاگر پسندی می دانست.

 دو میلیون نفر از تهران 4 میلیونی فیلم را دیدند

فردین درباره آمار مخاطبانی که “گنج قارون” را دیدند هم می گوید: طبق آمار رسمی سه میلیون و هشتصد هزار تومان با بلیط 15 و 20 ریالی فروش کرد. چیزی حدود 2 میلیون نفر از این فیلم دیدن کردند. بهترین فروش فیلمها آن زمان 500 یا 600 هزار تومان می شد . ..

گنج قارون
فردین و تقی ظهوری در نمایی از “گنج قارون”

 سینمایی که همچنان پیش بینی ناپذیر است

به گزارش سینماژورنال آنچه فردین درباره “گنج قارون” که یکی از نمادهای سینمایفارسی است گفته است همچنان در سینمای ایران جریان دارد. یعنی هنوز هم نمیتوان به راحتی فروش فیلمها را پیش بینی کرد. اینکه این پیش بینی ناپذیری همچنان و بعد از گذشت نیم قرن نقطه اشتراک سینمای دوران جدید و دوران قدیم است می تواند زمینه ای باشد برای تحلیلگران سینمایی.

 پی نوشت: بیست و شش آبان امسال می شود 50 مین سالگرد اکران “گنج قارون”. چه خوب می شد سینمای ایران به احترام فیلم به یاد ماندنی و مردمی “گنج قارون” مراسمی را برگزار کنند.

با اینکه تقی ظهوری و فردین و آرمان و عباس شباویز همگی از دنیا رفته اند ولی می شود از بازمانده این گروه یعنی حسین خواجه امیری (ایرج ) تجلیل به عمل آورد.

چند هفته قبل کیلومترها دورتر برای “اشک ها و لبخند ها” این کار را کردند. چرا ما نکنیم؟