سینماروزان/احمد محمداسماعیلی: سریال “مرهم” را محمدرضا آهنج ساخته که جزو کارگردانان باسابقه و کهنه کار تلویزیون است و از دهه هشتاد به سریال سازی مشغول است.

بهترین و دیده تر شده ترین کارهای آهنج یکی سریال جنایی “معما” با بازی محمد کاسبی و مجید مظفری و دیگری سریال ملودرام “سایه آفتاب”  با بازی خوب حامد بهداد بود؛  موفقیتی که دیگر برای آهنج در سریال سازی رخ نداد و او با ساخت آثار زیر حد انتظاری مثل “عملیات ۱۲۵” و  این اواخر هم فصل تازه “داستان یک شهر” دیگر نتواست به سطح اول سریال سازی برگردد.

“مرهم” یک سریال درباره روحانیون است. شغلی که پرداختن به آن چالش های زیادی دارد و بازی با خط قرمزها است و شاید مثل یک اثر- “مارمولک”- موفق و درگیر ممیزی پرسروصدا و توقیف چندین ساله بشود و یا مثل خیلی دیگر از آثار درگیر کلیشه و محتاط کاری شده و مخاطب جلب نکند.

“مرهم” داستانش در یک مجتمع مسکونی در قم و با محوریت تعداد زیادی از زنانی است که همسرشان روحانی هستند و برای تبلیغ به سایر شهرها رفته اند.  تنها حُسن مجموعه پرداختن محوری به همسران روحانیون جوان است که اتفاقا می‌توانست زمینه ای باشد برای ساخت یک سریال جریان ساز.

با این حال نگاه محتاط و خنثای سریال -که میتواند منتج از کمبود حضور متخصصان متبحر و روبه‌جلو کنار آهنج باشد- باعث گشته نتواند از این بستر در درام سازی استفاده کند.

شاید تنها جسارت آهنج در داستان “مرهم” اضافه کردن یک سگ به همراه مادر یکی از طلاب جوان باشد که با اعتراض اهالی مجتمع روبه رو می شود؛ تکه‌ای که خیلی سریع از داستان حذف می شود.

در “مرهم” تقریبا از تولید تا متن و البته شخصیت پردازی منطبق بر کلیشه‌های رایج است و آهنج تلاش می کند با خلق یک طلبه جوان که بدهکار است و تعدادی زیادی آدم از او طلبکار هستند این خنثی بودن را از بین ببرد اما باز هم با پناه بردن به کلیشه ها و مخاطب مطمئن است در باره این روحانی دچار اشتباه شده و او یک قربانی است. بماند که همین موتیف یادآور خط داستانی فیلم “حق‌سکوت” هم هست.

آهنج در “معما” یا “سایه آفتاب” به غیر از حضور تهیه‌کننده‌هایی نظیر منصور سهراب‌پور و مهران رسام از افرادی مثل سعید رحمانی به عنوان نویسنده یا محسن اورنگ در گروه تولید و کارگردانی و امثال شاهکار بینش‌پژوه یا فردین خلعتبری در گروه آهنگسازی بهره برده بود، بماند که سریال “معما” اپیزودیک بود و کارگردانانی مثل مسعود آب‌پرور و حسین قاسمی جامی را نیز داشت ولی در سریال “مرهم” نه نویسنده های چندان باسابقه ای می بینیم و نه تیم تولید و تهیه‌ی دارای رزومه ویژه در سریال سازی های ماندگار.

حضور آهنج در سریال باعث شده تلاش‌هایی ولو مختصر برای نشان دادن جزئیات زندگی همسران طلبه‌های جوان شاهد باشیم؛ مثل پدر و مادر پولدار یکی از زنان که مخالف ساده زیستی آنها هستند و یا دور بودن منیژه از فرزندش و یا زن داش‌مشدی راننده آژانس اما تازه‌کاری نویسندگان باعث شده آنها مقهور اصل سوژه شوند و هیچ تحقیق و پژوهش قبلی برای فرورفتن به زندگی یکی از مصادیق نکنند و درنهایت خروجی در سطح باقی می‌ماند و نمی‌تواند نگاه سمپات مخاطب را با خود همراه کند.

سینماروزان: یکی از سه سریالی که رسانه ملی در ماه رمضان روی پرده فرستاده “برادرجان” است که بلحاظ تیپ سازی روی کلاه مخملیهای فیلمفارسی را سفید کرده!!

فیلمنامه سریال «برادر جان» نوشته «سعید نعمت‌الله» کاملا شبیه سایر آثار دیگر وی است. دیالوگ‌های نامفهوم، افرادی که از هر طبقه اجتماع به یک زبان سخن می‌گویند و جملاتی که بیشتر از آ‌نکه داستان را روایت کند و قصه را پیش ببرد شبیه واژه‌های دانش‌آموزانی است که در درس انشا قرائت می‌شود.

سینماروزان: جلسات شورای صنفی نمایش اغلب دوشنبه‌ها برگزار می‌شود اما بروز مشکلاتی در جریان اکران «من یک ایرانی‌ام»محمدرضا آهنج و اعتراضات احمد نجفی تهیه‌کننده این فیلم به شورای اکران موجب برگزاری جلسه‌ای فوق‌العاده در چهارشنبه شد.

به گزارش سینماروزان بعد از اعتراضات احمد نجفی به اوضاع اکران که پای محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی را هم وسط کشید، یکی از اعضای شورای اکران از تعلیق اکران فیلم «من یک ایرانی‌ام» تا هجدهم بهمن ماه خبر داد.(اینجا را بخوانید) اما در جلسه اخیر شورای اکران دستور تازه‌ای درباره اکران این فیلم مطرح شد.

در جلسه تازه شورای صنفی نمایش که گویا آغشته به مقادیری تنش میان عضو کلاه‌شاپو به سر و یکی از سینماگران باسابقه هم بود(؟؟!) شورا، از یک طرف دستور به اکران «من یک ایرانی‌ام» از 11 بهمن ماه داد و از طرف دیگر به دلیل آنچه تخلفات اعلام شد، فعالیت موسسه «شکوفافیلم» پخش‌کننده این فیلم را به مدت شش ماه معلق کرد!

فارغ از وجه تناقض‌آمیز همین دستورالعمل که از یک طرف دستور به اکران داده می‌شود و از طرف دیگر با تعلیق پخش‌کننده جلوی اکران گرفته می‌شود نکته آنجاست که «من یک ایرانی‌ام» نه تنها از 11 بهمن ماه روی پرده نرفت که یک روز بعدتر که 12 بهمن باشد همچنان این فیلم در هیچ کدام از سینماها روی پرده نیست.

شورای اکران در جلسه اخیر خود بر این امر هم تأکید کرد که اکران «من یک ایرانی‌ام» از یازدهم بهمن ماه در گروه کوروش مانع اکران فیلم بعدی گروه که «پشت ابرها»ی مجید مجیدی باشد نخواهد شد! پیشتر بنا بود فیلم مجیدی از 25 بهمن ماه در گروه کوروش اکران شود؛ اگر این اتفاق بیفتد با توجه به فاصله زمانی اندک میان اکران این دو فیلم، «من یک ایرانی‌ام» و «پشت ابرها» همزمان با هم در گروه کوروش روی پرده خواهند بود.؛ آیا این به معنای اکران اشتراکی در یک سرگروه است؟؟

سینماروزان: شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی برای 2 فیلم مجوز نمایش صادر کرد.

به گزارش سینماروزان شورای پروانه نمایش در جلسه 7مهر که با حضور اکثریت اعضای شورای پروانه نمایش فیلم های سینمایی برگزار شد، مجوز نمایش دو فیلم ” من یک ایرانی ام” به تهیه کنندگی احمد نجفی و کارگردانی محمدرضا آهنج با موضوع ورزش و مهاجرت در ژانر درام اجتماعی و “خواب آب” به تهیه کنندگی و کارگردانی فرهاد مهرانفر با موضوع محیط زیست در ژانر اجتماعی صادر شد.

“من یک ایرانی ام” از حضور علیرضا حیدری کشتی گیر آزاد ایرانی که برنده مدال برنز المپیک 2004 آتن است سود می برد. حیدری در این فیلم در نقش یک کشتی گیر ظاهر شده است. بخش عمده این فیلم در اوکراین تصویربرداری شده است و علاوه بر علیرضا حیدری و احمد نجفی تعدادی بازیگر اوکراینی در آن ایفای نقش کرده اند.

“خواب آب” که پیش از این «چشمه» نام داشت با موضوع خشکسالی و کمبود آب ساخته شده است. این فیلم داستان زمین شناس جوانی را روایت می کند که در حال شناسایی سفره های آب زیرزمینی به آبادی متروکی می‌رسد و به راهنمایی پیرمردی که تنها ساکن آنجاست و از تخصص مرد جوان آگاه شده از دهانه یک چاه به عمق زمین می‌رود.

احمد نجفی(نفر دوم از راست) در پشت صحنه “من یک ایرانی ام”

سینماژورنال: محمدرضا آهنج کارگردانی که آخرین کار تلویزیونی اش “آسمان من” با توجه نسبی مخاطبان روبرو شد از جمله چهره‌هایی است که انتقادات لهجه‌ای دامن سریال او را هم گرفت.

به گزارش سینماژورنال آهنج در تازه ترین گفتگوی خود با اشاره به اینکه اعتراضات لهجه ای پیاپی از “سرزمین کهن” تا “نفس گرم” و “آسمان من” برآمده از یک جریان است از مسئولان خواست جلوی سوءاستفاده این جریان را بگیرند.

آهنج به “کیهان” گفت:  مدتی است که جریانی شکل گرفته که من نسبت به آن احساس خطر می‌کنم. چند روز قبل اتفاقاتی مربوط به برنامه فتیله ای‌ها رخ داد و قبل از آن هم ماجرای مشابهی برای سریال «سرزمین کهن» رخ داده بود. الآن هم همین مسئله برای سریال «نفس گرم» پیش آمده و عده‌ای می‌گویند این سریال درحال توهین به کاشانی‌هاست.

وی ادامه داد: اخیرد هم عده‌ای به سریال من ایراد گرفته‌اند که چون یکی از شخصیت‌های منفی این سریال دارای یک لهجه است، مدعی هستند که در این سریال به قومی که با آن لهجه صحبت می‌کنند، توهین شده است!

این کارگردان خاطرنشان ساخت: به نظر من این یک جریان است و در مقابل این جریان، اگر مردم به وحدت ملی دعوت نشوند، باید منتظر همان نتیجه‌ای باشیم که دشمن می‌خواهد و آن سوءاستفاده از اعتراض‌ها برای ایجاد تفرقه بین مردم ایران است. باید زنگ خطر را به صدا در آورد. امیدوارم که جلوی افرادی که از این مسائل سوءاستفاده می‌کنند گرفته شود.

سینماژورنال: بعد از آن که در نخستین سریال تلویزیونی سازمان هنری-رسانه ای اوج با عنوان “آسمان من” بازسازی دیدار محسن رضایی با امام خمینی(ره) صورت گرفت حالا در تازه ترین فیلم سینمایی محصول این سازمان نیز نمایی دیگر از گذشته محسن رضایی را می بینیم.

به گزارش سینماژورنال در “آسمان من” ساخته محمدرضا آهنج، محسن رضایی را که به “برادر محسن” معروف بود در حالی می دیدیم که قصد دیدار با امام(ره) و رایزنی با ایشان برای راه اندازی حفاظت داخلی هواپیماها را داشت.

سکانس بامزه دیدار
حالا در درام سینمایی”ایستاده در غبار” باز هم از محصولات اوج که داستان زندگی حاج احمد متوسلیان از زمان اعزام به جبهه تا لحظه مفقود شدن را روایت می کند سکانسی از دیدار محسن رضایی و حاج احمد متوسلیان بازسازی شده است.

مهدویان کارگردان فیلم با “بامزه” توصیف کردن این سکانس به “سینما” گفته است: یکی از صحنه های جالبی که در فیلم بازسازی شده، سکانس بامزه ای بین محسن رضایی و احمد متوسلیان است که در بدو تشکیل تیپ حضرت رسول(ص) برخورد جالبی در آستانه عملیات فتح المبین بین این دو رخ می دهد.

پیشتر تصویرسازی شهدا را دیده بودیم…
هرچند در سینما و تلویزیون ایران پیش از این و در آثاری چون “تونل”،”دلتنگیهای عاشقانه”،”شور شیرین” و “به کبودی یاس” زندگی شهدایی چون احمد کاظمی، منوچهر مدق، محمود کاوه و عبدالحسین برونسی بازسازی شده بود اما درباره  فرماندهان زنده دوران دفاع مقدس و از جمله محسن رضایی که بنیانگذار سپاه پاسداران است هیچ تصویرسازی سینمایی یا تلویزیونی جدی ندیده بودیم.

اشارات حاتمی کیا در “موج مرده”

البته پیش از این ابراهیم حاتمی کیا در اثری تولید شده در دوران اصلاحات با عنوان “موج مرده” به روایت زندگی فرماندهی از دفاع مقدس پرداخته بود که از برخی جهات شباهتهایی به محسن رضایی داشت.

نه حاتمی کیا و نه عوامل فیلم هیچ گاه به صراحت این شباهتها را تایید نکردند اما اشاراتی چون پناهنده شدن فرزند فرمانده فیلم حاتمی کیا به کشوری بیگانه اصلی ترین عامل بود برای طرح فرضیه هایی در این باره.

آیا این تستی برای ساخت اثر مستقل محسن رضایی است؟

حالا اما به فاصله ای کوتاه تصویری واقع گرایانه از رضایی را که نزدیکانش او را “آقا محسن” می نامند هم در سریالی تلویزیونی می بینیم و هم فیلمی سینمایی.

تولید هر دوی این محصولات توسط سازمان ارزشی اوج این حدس را پیش روی مخاطب قرار می دهد که شاید مدیران این سازمان در حال تست زدن تصویرسازی محسن رضایی هستند تا در آینده نزدیک اثری مستقل با محوریت وی تولید کنند.

سینماژورنال: مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما از حذف نام چکامه چمن‌ماه یکی از بازیگرانی که در ده روز اخیر کشف حجاب کرده، از تیتراژ مجموعه تلویزیونی «آسمان من» خبر داد.

به گزارش سینماژورنال غلامرضا الماسی درباره بازپخش مجموعه «آسمان من» از این شبکه با حضور چکامه چمن ماه بازیگری که طی روزهای اخیر کشف حجاب کرده بود به “فارس”  گفت: فعلا نام این بازیگر از تیتراژ سریال حذف شده است.

وی درباره بخش های مربوط به بازی وی نیز عنوان داشت: خانم چمن ماه یکی از نقش های فرعی را ایفا می کند که حضور یا عدم حضورش خیلی لطمه ای به داستان نمی زند. اما چون فعلا به بخش های مربوط به بازی او نرسیده ایم، در حال بررسی موضوع هستیم.

«آسمان من» که از محصولات سازمان هنری-رسانه ای اوج است در 30 قسمت 50 دقیقه‌ای آماده پخش شده و زندگی نیروهای امنیتی را روایت می کند که مراقبت از پروازها را برعهده دارند.

هومن فاضل کار نگارش فیلمنامه را انجام داده و محمدرضا آهنج علاوه بر سرپرستی گروه نگارش و کارگردانی سریال، تهیه کنندگی آن را نیز به همراه یوسف خزایی بر عهده داشته است.

سینماژورنال: قبل از پخش سریال “آسمان من” محمدرضا آهنج آن قدر بر موضوع این سریال که درباره امنیت پرواز است تاکید شده بود که بسیاری از مخاطبان آماده این بودند که یک سریال سراپا مهیج و پرتعلیق را تماشا کنند.

به گزارش سینماژورنال با این حال بعد از پخش قسمتهای ابتدایی سریال بیش از هر چیز این ظن به ذهن می رسد که همچنان در سوژه های مرتبط با هواپیماربایی کار منطبق بر الگوهای امتحان پس داده است که اهمیت دارد.

محمدرضا آهنج کارگردان مجموعه کمترین تنوعی در انتخاب داستان انجام نداده و باز هم هواپیماربایی هایی را می بینیم که با کمترین نوآوری در خلق شخصیت و پیشبرد درام شکل می گیرند.

شباهت با “اخراجیها2”

عجیب اینجاست که در دو قسمت ابتدایی “آسمان من” ماجرای هواپیماربایی توسط تعدادی از وابسته های منافقین را در شرایطی می بینیم که تقریبا بخش عمده داستان منطبق با سیر حوادث در قسمت دوم از سری “اخراجیها” پیش می رود.

باز هم تعدادی از منافقین هستند که بناست هواپیمایی را سرقت کرده و به پاریس بروند، باز هم این هواپیما دچار کمبود سوخت است و باید در کشوری حاشیه ای سوخت گیری کند. باز هم این درگیری های لفظی درون هواپیما میان مسافران که برخی به ظاهر موافق این ماجرایند و برخی مخالف آن، است که فیلمنامه را شکل می دهد.

به گزارش سینماژورنال تنها تفاوتی که این سریال با “اخراجیها2” دارد کمدی نبودن ماجراهاست و اینکه تمامی اتفاقات رگه هایی از جدیت دارند. البته نه جدیتی در جهت روایت یک داستان پرکشش و ملتهب که جدیتی برای واقع گرایانه کردن آدمها و باورهایشان که البته در تحقق این هدف هم کمترین موفقیتی حاصل نمی شود.

جالب است که این کپی برداری در شرایطی صورت گرفته که ده نمکی هم برای روایت اثرش بیشتر تحت تاثیر یکی از آثار دهه شصتی سینمای ایران با عنوان “پرواز پنجم ژوئن” ساخته کارگردانی به نام علیرضا سمیع آذر بود و به این ترتیب “آسمان من” می تواند کپی از کپی نام گیرد!

زحمت طراحی صحنه هم به صفر رسید

در کنار عدم خلاقیت برای روایت داستانی پر اوج و فرود محمدرضا آهنج برای طراحی صحنه اثرش نیز کمترین زحمتی به خود راه نداده.

فارغ از بخش عمده داستان که درون هواپیما می گذرد بخشهایی از آن نیز به فلاش بکهایی می گذرد که گذشته کاراکترها را روایت میکند و از آنجا که داستان سریال در دهه شصت می گذشته، آهنج می دانسته که بهتر است بخش عمده این فلاش بکها را نیز در نماهای بسته و با تصاویری تمام قد از بازیگران بگیرد تا زحمت طراحی صحنه ای منطبق با سه دهه قبل به صفر برسد.

سریالی پیش بینی پذیر

“آسمان من” تا اینجایش سریالی نبوده که مرتب درباره کیفیت آن و تلاش اش برای ارتقای استانداردهای سریال سازی در تلویزیون مانور داده بودند.

این یک سریال کاملا سهل الوصول است با تیپهایی آشنا و موقعیتهایی کاملا پیش بینی پذیر و کمترین تلاش برای ارائه روایتهایی نو از ماجراهای پرتنش هواپیماربایی.

ربط اینکه امور تولید این سریال حدودا یک سال در سکوت خبری پیش رفته با تکرار مکررات قسمتهای ابتدایی را ما نمی دانیم اما از صمیم قلب آرزو می کنیم در قسمتهای آینده نوآوریهای بیشتری را در این مجموعه پرهزینه رسانه ملی شاهد باشیم.