سینماروزان: کیفیت سه سریالی که در ماه رمضان از سه شبکه اصلی تلویزیون روی آنتن میروند آن قدر انتقادبرانگیز است که بسیاری از مخاطبان تماشای چندباره سریال “بزنگاه” از شبکه نسیم را به این سریالهای تازه ترجیح میدهند.

روزنامه اصولگرای “کیهان” در تحلیلی بر سریالهای رمضانی تلویزیون کیفیت آنها را زیر سوال برده است.

متن تحلیل “کیهان” را بخوانید:

رسانه ملی سال‌هاست که درایام ماه مبارک رمضان تلاش می‌کند تا سریال‌هایی را با حال و هوای این ایام تهیه و تولید کند تا روزه‌داران پای سفره‌های معنوی افطار از فیوضات روایت‌های عارفانه، دینی و آموزنده این نوع مجموعه‌ها لذت برده و همراه این ماه عزیز به خدا نزدیکترشوند.

به هرحال صداوسیما که به قول امام خمینی‌(ره) یک دانشگاه عمومی است در واقع هدفش ترویج فرهنگ اهل بیت و اسلام عزیز در جامعه انقلابی ما بوده و هست، بنابراین اگر به گذشته تلویزیون نگاه کنیم خواهیم دید که صداوسیما در سال‌های نخست تلاش می‌کرد با تولید مجموعه‌های خوب و فاخر و درتراز با ایام معنوی ماه رمضان، حال و هوای این ایام پرفیض را در بین مردم جلا دهد. چه بسا دیدیم که در دهه‌های هفتاد، هشتاد و اوایل دهه نود هم شاهد پخش سریال‌هایی با مضامین دینی و آموزنده رمضانی در شبکه‌های تلویزیونی بودیم. مثل «او یک فرشته بود»، «صاحبدلان»، «میوه ممنوعه»، «روزحسرت»، «اغما» و… که توانستند به عنوان سریال‌های ماندگار رمضانی در خاطر مردم باقی بمانند. الان هم مردم ما با یاد آن‌ها خاطره بازی می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که امسال مجموعه‌هایی برای پخش در شبکه‌های یک ، دو و سه سیما درنظر گرفته شده‌اند که همتراز با این ماه عزیز نیستند و درحقیقت باید اذعان کرد که با فضای معنوی این ماه فاصله داشته و به نوعی با رمضان غریبه‌اند.

شبکه سه سیما با مجموعه «برادر جان» به استقبال ماه رمضان آمده که داستان آن حول محور خانواده‌هایی است که به نوعی درگیر مسایل مالی خود هستند و به هیچ وجه حال و هوای رمضانی را در اذهان زنده نمی‌کند. «دل دار» عنوان سریال عاشقانه‌ای است که از شبکه دو سیما برای مخاطبان این شبکه پخش می‌شود. این سریال نه تنها حس معنوی ایام رمضان را به مخاطب منتقل نمی‌کند بلکه درحقیقت هیچ سنخیتی با ایام ماه مبارک رمضان نداشته و به قدری داستانش بی‌محتوا و دم دستی است که درحد و اندازه یک شبکه سراسری نیست! البته شبکه یک که شبکه ملی فراگیر هست هم این شب‌ها با مجموعه‌ای کاملا متفاوت با عنوان «ازیادها رفته» که با فضای معنوی این ایام فاصله دارد و از هر نظر بیگانه با فضای این ایام است. این سریال نیز داستانی از تاریخ معاصر و دوره پهلوی اول را روایت می‌کند که جای پخش آن در این ایام نیست. مشخص نیست که مدیران رسانه ملی با چه هدفی پخش این سریال را درکنداکتورشبکه یک قرار داده‌اند؟

نکته این است که تلویزیون تنها رسانه دیداری است که می‌تواند فضای معنوی ایام رمضان را در جامعه ترویج دهد و البته این مهم از طریق مجموعه‌های داستانی بهتر در بین مردم دیده خواهد شد. بنابراین لازم بود که مدیران شبکه‌های پرمخاطب رسانه ملی در زمینه تولید سریال‌های رمضانی با مضامین معارفی و معنوی تلاش می‌کردند و درواقع داستان‌هایی را تایید می‌کردند که فراخور با ایام ماه مبارک رمضان باشد.

همه واقفند که مردم روزه دار ایران اسلامی در این ایام معنوی دوست دارند که وقتی هنگام افطار پای تلویزیون می‌نشینند با حال و هوای این ایام همراه باشند. لذا رسانه ملی می‌بایست با احترام به مردم و افکارعمومی نسبت به تهیه سریال‌هایی با حال و هوای رمضانی اقدام می‌کرد که این اتفاق امسال برای تلویزیون و سریال‌هایی که درحال پخش است نیافتاده و درحقیقت سریال‌ها رنگ بوی ماه رمضان را ندارد.

به هرحال ما در ماهی قرارداریم که همه مسلمین در طی آن با ذکر دعا، قرائت قرآن و حضور در محافل مذهبی به خودسازی می‌پردازند و در حقیقت به سمت خدا می‌روند. باتوجه به این فضای معنوی وظیفه رسانه ملی ساخت فیلم‌ها و سریال‌هایی است که در راستای حفظ ارزش‌های این ماه معنوی برای مخاطبان روزه دار باشد. بنابراین صداوسیما هم لازم بود همگام با مردم متدین و انقلابی کشورمان فضا را آماده این ماه کند.

اگرچه رسانه ملی در بخش‌های دیگر تلاش اساسی داشته است اما به نظر می‌رسد که تاثیر‌گذارترین بخش تصویری رسانه ملی همین بخش فیلم و سریال است که اگر در قالب داستان‌های موجه قرآنی فراخور ایام رمضان تهیه و تولید شود بسیار موفق عمل خواهد کرد و فضای زندگی همه را با عطر رمضان آغشته می‌سازد.

‌ای کاش دست‌اندرکاران صداوسیما و مدیران شبکه‌های سیما همت می‌کردند و با برنامه‌ریزی دقیق و مناسب، فیلمنامه‌هایی را با مضامین معارفی و داستان‌های پرمحتوا و ارزشی مناسب ایام ماه مبارک رمضان تهیه و تولید می‌کردند تا امروز شاهد آثار ارزشی اسلامی با حال و هوای رمضانی در شبکه‌های سیما می‌بودیم. این تلاش می‌توانست شکل بگیرد چراکه ما در زمینه تولید آثارارزشی وفیلم‌ها و سریال‌های دینی می‌توانیم بسیار غنی باشیم. تهیه‌کنندگان و کارگردان‌های متعهد و پرتلاشی داریم که از نخبگان تولید فیلم هستند و اگر به آنها اعتماد می‌کردیم امروز در تلویزیون دیگر دغدغه تولید آثار ارزشی رانداشتیم.

انتظار است که صداوسیما درآینده تحولی را در تولید سریال‌های رمضانی و مناسبتی انجام دهد و فضا را براساس آن ایام طراحی و برنامه‌ریزی کند تا محصولات تولید شده با شرایط و موقعیت زمانی مطابقت داشته باشد.

سینماروزان: تنها سریال تاریخی رمضان امسال سریال “از یادها رفته” است. سریالی که فارغ از رگه های دراماتیک قابل بحث بلحاظ تصویرسازی تاریخی کمابیش استاندارد عمل کرده است و توانسته زرق و برقی از تاریخ بازنمایی کند که ذوق زدگی مخاطب را موجب نشود.

خبرگزاری آموزشی “پانا” در گزارشی تفصیلی پیرامون “از یادها رفته” هم بر استانداردهای ساختاریش صحه گذاشته و هم درباره برخی ویژگیهای خاص این سریال و از جمله شباهت با سریال “شهرزاد” و ترویج فمینیسم و نقد استبداد در آن حرف زده است.

متن گزارش “پانا” را بخوانید:

امسال برخلاف سال‌های گذشته صدا و سیما به جای پخش سریال‌های کمدی بعد از ماه مبارک رمضان به سمت پخش سریال‌هایی ملودرام و با مضمون‌های اخلاقی و اجتماعی روی آورده است. سریال شبکه سه به نام “برادرجان” به مساله حق‌الناس می‌پردازد و سریال شبکه دو به نام “دل‌دار” به مقوله کار‌آفرینی توجه دارد.

سریال “از یادها رفته” از شبکه یک نیز در یک بستر تاریخی به مساله حجاب و مبارزه دولت پهلوی اول با حجاب می‌پردازد.

سریال‌های شبکه سه و دو در زمان معاصر روایت می‌شود اما سریال شبکه یک دوره تاریخی را انتخاب کرده است انتخاب این دوره تاریخی برای ساخت این سریال بسیار سخت است زیرا سازندگان و از همه مهمتر کارگردان آن باید مراقبت کنند تا اصطلاح هیچ گاف و یا نقطه ضعفی نداشته باشند.

یکی دیگر از مشکلاتی که سریال‌های تاریخی دارند و باعث شده تا کارگردان‌ها کمتر به سمت ساخت چنین سریال‌هایی حرکت کنند اتهام شباهت به یکدیگر است به طور مثال بعد از پخش چند قسمت از سریال “از یادها رفته” این مساله مطرح شد که این سریال از لحاظ داستان عشقی شبیه سریال “شهرزاد” است که در شبکه نمایش خانگی توزیع شد.

در حالی که سریال “از یادها رفته” به هیچ عنوان در جزییات شبیه “شهرزاد” نیست واینکه مخاطب بخواهد این سریال را فقط به این دلیل که دارای یک خط داستانی عاشقانه است شبیه “شهرزاد” بداند فقط روبنایی است.

سریال “از یادها رفته” هر چند با داستانی عاشقانه آغاز شده است و خط اصلی داستان نیز بر اساس اتفاقاتی است که پیرامون شخصیت اصلی آن مهربانو (هلیا امامی) رخ می‌دهد اما در زیرلایه آن و پی‌رنگ‌های سریال تلاش دارد تا وضعیت جامعه ایران در اواخر سال‌های 1315 الی 1319 را نشان بدهد.

در بخش‌های مهمی از این سریال زنان باهوش و بادانشی را می‌بینیم که علیرغم آنکه توانایی فعالیت در جامعه را دارند اما به دلیل مقررات سخت رضاخانی و مساله کشف حجاب به خودشان اجازه نمی‌دهند که از خانه بیرون برود. معصومه (صحرا اسداللهی) دختر دکتر ابوالصدق که همانند پدرش است و از طبابت سررشته دارد فقط با هدف حفظ حجاب ترجیح می‌دهد در منزل کار کند.

از سویی دیگر سیما تیرانداز، نامادری مهربانو که با پدر وی زندگی می‌کند علیرغم آنکه در بیان کلمات کمی مشکل دارد اما به شدت زن باهوشی است و در میان زنان اعتبار خوبی دارد و حتی معتمد آنهاست. وی آنقدر به احکام و دین پایبند است که حتی زمانی که یک مجلس زنانه مجلسی برگزار کرده برای حفظ و حرمت این مجلس با نیروهای نظامی وقت درگیر می‌شود.

سریال به خوبی توانسته استبداد دوره رضاخانی و همچنین فساد دستگاه حاکم را نشان دهد و در این راستا نه تنها زنان بلکه مردان نیز از آسیب این استبداد در امان نیستند و هر فردی که استعدادی داشته باشد و بخواهد به کشورش خدمت کند بیشتر در معرض این آسیب قرار می‌گیرد.

دکتر ابوالصدق که جراح ماهری است فقط به این دلیل که نخواست عامل کشتار مسجد گوهرشاد را درمان کند به دستور مقامات از بیمارستان اخراج می‌شود و مجبور می‌شود تا همراه با دخترش در منزل بیمارستان کوچکی تشکیل بدهد و مردم را مداوا کند.

از سوی دیگر مهرداد مستوفی (رضا یزدانی) که از بازماندگان دولت قاجار است دائم به فکر منافع مادی خود است و همزمان نیز دل در گرو عشق مهربانو دارد اما این عشق او نیز یک طرفه است. مادر مهراد مستوفی به نام شکوه‌السلطنه تلاش دارد تا به همراه برادرش که نقش را حبیب دهقان‌نسب بازی می‌کند در دستگاه جدیدی که بعد از پایان دوره قاجاریه به وجود آمده منصبی بگیرد و به قدرت برسد. هر چند قسمت‌های کمی از این سریال تاکنون پخش شده اما تا به امروز به خوبی توانسته وضعیت جامعه آن روز را تشریح کند و نشان بدهد که در آن زمان تنها کسانی که برای دولتمردان و اربابان قدرت اهمیت نداشتند مردم بودند و این استعدادهای مردم بود که در زیر قوانین اجباری از بین رفت و نمونه بارز آن قانون کشف حجاب بود که استعدادهای زنان را از بین برد.

سریال از لحاظ اجرا نیز بسیار خوب ساخته شده است برای اولین بار ما در یک سریال تاریخی شاهد حرکت‌های دوربین و بازسازی خیابان‌های قدیمی تهران مانند لاله‌زار هستیم امری که تا پیش از این کم سابقه بوده است.