سینماروزان/کیوان بهارلویی: زری خوشکام بازیگر قدیمی سینما در ۷۷سالگی درگذشت.

زری خوشکام متولد سال ۱۳۲۶، بیشتر فعالیت‌هایش در دهه ۵۰ خورشیدی بود. در این سال‌ها او گرچه در فیلم‌های هنری و مطرحی همچون” آدمک” ساختهٔ خسرو هریتاش و” تپلی” ساختهٔ رضا میرلوحی ایفای نقش کرد، اما در مجموع با توجه به شرایط سینمای ایران در آن روزها و اشاعهٔ خشونت، در آثاری همچون “رشید”، “الکلی”، “کلبه ای آن سوی رودخانه”، “مرد هزار لبخند” و “توبه”، معرّف کاراکتر زن اغواگر بود.

در پاییز ۱۳۵۰ و بعد از آشنایی زری خوشکام و علی حاتمی سرصحنه لوکیشن‌های شمال فیلم ناتمام “مترسک” به تهیه‌کنندگی محمدعلی فردین- نه تنها تولید آن فیلم تعطیل شد بلکه علی حاتمی در بازگشت به تهران به زری خوشکام پیشنهاد ازدواج داد و پس از ازدواج بود که کاراکتر سینمایی خوشکام دگرگون شد و از آن پس حضور او در سینما کمرنگ گردید.

علی حاتمی البته در ابتدا تاکید کرده بود که خوشکام فقط در فیلم‌های خودش بازی خواهد کرد ولی خوشکام بعد از تولد لیلا حاتمی در پاییز ۱۳۵۱ عملا از سینما کناره‌گیری کرد و چنان که خودش اظهار داشته پول نزدیک به ۱۵ قرارداد-که معادل پول ۱۵ آپارتمان بود-را پس داد تا فقط به فرزند و همسرش برسد.

زری خوشکام تا قبل از انقلاب تنها در یک نقش یعنی نقش عزت‌الدوله همسر امیرکبیر در مجموعه تلویزیونی “سلطان صاحبقران” به کارگردانی همسرش ظاهر شد و در سال‌های پس از انقلاب نیز با نام تازه -زهرا حاتمی- تنها در معدود آثاری حاضر شد که به نوعی با همسر و خانواده‌اش در ارتباط بودند. ایفای نقش‌های کوتاه در سریال “هزاردستان” در نقش عروس خان مظفر وفیلم “جهان پهلوان تختی”بهروز افخمی در نقش خودش در نهایت منجر شد به ایفای نقشی نسبتا پر و پیمان در فیلم “سیمای زنی در دوردست” ساخته دامادش علی مصفا.

زری خوشکام البته خودش گفته بود از بازی در “جهان پهلوان تختی” پشیمان است چون فکر نمیکرده این فیلم فرسنگها از ایده همسرش درباره تختی، فاصله داشته باشد.

“در دنیای تو ساعت چند است”صفی یزدانیان، “شعله‌ور”حمید نعمت‌الله و “طلاخون”ابراهیم شیبانی، دیگر فیلم‌هایی بودند که زری خوشکام بعد از انقلاب در آنها ایفای نقش کرد.

زری خوشکام همراه اصلی علی حاتمی در ساخت شهرک سینمایی غزالی بود و بارها گلایه کرده بود از اینکه چرا نه دستمزد او را بابت بازی سانسورشده در “هزاردستان” داده اند و نه هزینه کمک‌هایی که در روند ساخت شهرک داشته!

سینماروزان: زری خوشکام یا زهرا حاتمی همسر بازیگر علی حاتمی است؛ بانویی که بعد از آشنایی و ازدواج با علی حاتمی زندگی قبلی را فراموش کرد و فقط در آثار همسر ایفای نقش کرد. بانویی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ممنوع التصویر شد ولی ماند تا بالاخره در سالهای اخیر که فرصت ایفای نقش در برخی آثار سینمایی را پیدا کرده است.

«سیمای زنی در دوردست»، «در دنیای تو ساعت چند است» و «شعله ور» سه فیلمی هستند که زری خوشکام بعد از رفع ممنوع التصویری در آنها ایفای نقش کرده است؛ فیلمهایی که هیچ کدام با اقبال عام مخاطبان روبرو نبوده اند و برای همین شاید هنوز خیلیها نفهمیده اند که زری خوشکام به عرصه بازیگری بازگشته است.

زری خوشکام به تازگی در گفتگویی تفصیلی با «شرق» روایتی دردناک ارائه داده از روزهایی که به همراه همسرش درگیر ساخت سریال «هزاردستان» بوده است. خوشکام بیان داشت: در طول ساخت سریال «هزاردستان/تهران روزگار نو» که اول اسمش جاده ابریشم بود، بسیار زیاد بر ما سخت گذشت. هنوز انقلاب نشده بود که برای ساخت دکور با علی به ایتالیا رفتیم. علی آنجا دفتری گرفت و دکوراتورهای ایتالیایی ماکت‌های دکور را ساختند، اما انقلاب که شد هیچ‌کدام حاضر نشدند به ایران بیایند و این دکور بعدها توسط زنده‌یاد خاکدان در ایران اجرا شد. کار به‌لحاظ تولید هم بسیار سخت بود به‌خصوص برای بازیگرها با آن گریم‌های عجیب و لباس‌های متفاوت. پارتنر مقابل من آقای انتظامی بود. ایشان ساعت پنج صبح دنبال من می‌آمدند و با هم به طرف کاخ گلستان می‌رفتیم. قبل از رسیدن به کاخ با صحنه‌های وحشتناکی مواجه می‌شدیم که تمام حس و حال بازیگری و فرورفتن در نقش را از ما می‌گرفت، باید مدت‌ها تمرکز و گاهی گریه می‌کردیم تا کمی از تألمات و تأثر درونی‌مان کم می‌شد. گریم سختی هم داشتیم و لباس‌ها هم واقعا دردسر داشت؛ آقای انتظامی را باید خیلی چاق می‌کردند و من را لاغر.

خوشکام افزود: به اواسط کار که رسیدیم تغییر پیاپی مدیرعامل‌ها و مسئولان و مدیرهای شبکه شروع شد، پول نمی‌دادند و پروژه به‌سختی پیش می‌رفت. هر دوره با آمدن مدیرعامل جدید، دستور تازه‌ای صادر می‌شد و با آمدن نفر بعد دستور دیگری می‌آمد. همین‌طور ماه‌ها کار به تعویق می‌افتاد. همه سختی‌ها را تحمل کردیم اما مشکل اصلی از جایی شروع شد که نامه‌ای از طرف مسئولان سازمان به علی رسید که به‌جای این بازیگر باید از بازیگر دیگری استفاده کنید. من ممنوع‌التصویر شده بودم و علی مانده بود که چه کار باید بکند. اگر می‌خواست صحنه را حذف کند، به کل داستان لطمه می‌خورد. به علی خیلی سخت گذشت ولی به من خیلی بیشتر، ناراحت شدم. خیلی گریه کردم، چون رفتن جلوی دوربین و صدای دوربین (آن روزها دوربین‌ها صدا داشتند) من را منقلب می‌کرد. ماه‌ها و سال‌ها افسرده شدم. علی اول زیر بار این دستور نرفت، اما نمی‌شد کاری کرد، قصه را تغییر داد و در نهایت همه صحنه‌ها سانسور شد. بعد از این‌همه قیچی‌خوردن، علی توانست یک‌جورهایی سر و ته قضیه را هم بیاورد. حالا بماند که سریال روی آنتن هم دچار همین بگیروببندها شد. قصه اصلی اصلا چیزی نبود که نمایش داده شد. با وجود اینکه از ابتدا در جریان متن بودم و تمام فیلم‌نامه را خودم تایپ کردم، اما من اصلا از قصه‌ای که نمایش داده شد سر درنمی‌آوردم.

زری خوشکام ادامه داد: داستان اصلا به این شکل نبود و چیز دیگری بود. داستان این بود که امین اقدس دختر رضا خوش‌نویس بود و بعد خان‌مظفر عاشقش می‌شد و او را برای پسرش خواستگاری می‌کرد. من نقش امین اقدس را داشتم. حتی 50‌ هزار تومان پول من را سازمان خورد. آن زمان مشغول ساخت آلونکی بودم، علی سر صحنه آجر کم آورده بود، از من خواست که هرچه سریع‌تر آن را سر صحنه بفرستم که در نهایت هیچ پولی بابت آن پرداخت نکردند… قرار بود خانه‌ای بسازم تا سقف بالای سرمان باشد. چون همیشه اجاره‌نشین بودیم، آن خانه هم طی زمانی که شهرک (سینمایی) ساخته می‌شد 10 تا 12 سال طول کشید و چون با بی‌پولی پی‌درپی مواجه بودیم دائم کار می‌خوابید و کارگرها پول‌شان را می‌خواستند.

همسر علی حاتمی افزود: سریال با بی‌پولی زیاد ساخته شد و در نهایت هم دستمزد علی حاتمی را نپرداختند. او هم گفت به‌جای دستمزد، دو فیلم از سریال درمی‌آورد که در نهایت موافقت شد. برای آن دو فیلم هم یکی از دوستان عزیز ما پیگیری کردند و حتی من تمام موسیقی‌ها را در اختیارشان قرار دادم اما حتی یک ریال از آن فیلم‌ها را هم ندیدیم.

خوشکام با اشاره به روزهای ممنوع التصویری بیان داشت:  وقتی ممنوع‌التصویرم کردند، خیلی غصه خوردم که آخر به چه دلیل؟ زنی که این‌قدر از خودگذشتگی داشته چرا باید از کاری که عاشقانه دوستش دارد محروم شود؟ من که قبل از انقلاب اسلامی 57، در خودم انقلاب کردم، آن زمان دستمزدهای 200‌هزارتومانی را نپذیرفتم و خیلی کارها کردم که فقط زندگی‌ام را حفظ کنم!! بعد از ممنوع‌التصویری نمی‌توانستم از سینما دور باشم. درست است که همسر علی حاتمی و در متن همه وقایع بودم؛ اما دوست داشتم کاری انجام دهم. سر فیلم «کمال‌الملک» تصمیم گرفتم غذای سر صحنه را درست کنم. زمان ما غذاها با هم فرق می‌کرد. غذای کارگردان و هنرپیشه‌های نقش اول و دوم با غذای عوامل صحنه فرق داشت اما من این قانون را شکستم و گفتم همه باید یک نوع غذا بخورند. به اتفاق دو دوست عزیزم از هفت صبح مشغول کار می‌شدیم و غذایی کم‌حجم اما پرانرژی و با کیفیت عالی برای سر صحنه آماده می‌کردیم و به همراه دسر و نوشابه داخل جعبه‌های بسیار شیک و زیبایی که علی طراحی کرده بود، سر صحنه می‌فرستادیم. از آن به بعد غذای همه عوامل سر صحنه یکدست شد.

زری خوشکام درباره روحیات علی حاتمی اظهار داشت: علی آدم خیلی حساسی بود و باید به کارش می‌رسید. حتی هیچ‌کدام از گرفتاری‌های کوچک و بزرگ را به او منتقل نمی‌کردم. زمانی که لیلا کلاس چهارم ابتدایی بود، اگر از او سال تحصیلی دخترش را سؤال می‌کردی شاید به صورت دقیق نمی‌توانست جواب بدهد. نمی‌گذاشتم بداند زندگی با خواهرش که مشکل ذهنی داشت، چطور بر من می‌گذرد. همه اینها را لاپوشانی می‌کردم. در واقع من در زندگی یک بچه نداشتم، سه بچه داشتم؛ لیلا، علی و خواهرش. البته علی قدرشناس بود و اینها را می‌فهمید، همان ایام در چندین گفت‌وگویی که داشت و هنوز بریده‌جرایدش را دارم گفته بود اگر آن‌قدر که زری به من رسیدگی کرد من به او می‌رسیدم، می‌شد از زری فروغ ثانی ساخت؛ آن‌روزها من شعر می‌گفتم، مقاله و قصه می‌نوشتم و… حتی علی برخی قصه‌هایم را که می‌خواند می‌گفت لابد فلان کتاب مثلا «خرمگس» را خوانده‌ای و روی تو تأثیر گذاشته که چنین قصه‌ای نوشته‌ای، درحالی‌که آن روزها من واقعا کتاب‌هایی را که می‌گفت نخوانده بودم.

سینماروزان: مهین کسمایی دوبلور پیشکسوت بعد از مدتها بیماری پنجشنبه ۱۲ اسفندماه در آمریکا درگذشت.

به گزارش سینماروزان مهین کسمایی چند سالی می شد که از ایران مهاجرت کرده و در آمریکا زندگی می کرد.

مهین کسمایی برادرزاده علی کسمایی بود که به پدر دوبله ایران ملقب است.

وی در سال ۱۳۱۷ در رشت متولد شد و سال ۱۳۳۱ کار خود را در حوزه دوبله آغاز کرد.

کسمایی دوبلور بازیگرانی همچون «ادری هیپبورن»، «دایان کیتون»، «الیزابت تیلور»، «ماریا شل» و «شرلی مک لین» بود.

دوبلوری نقش عروس «خان مظفر» با بازی زری خوشکام در «هزاردستان» و دوبلوری فریماه فرجامی در فیلم «مادر» و دوبلوری فروزان در «گنج قارون» از آثار ماندگار کسمایی در حیطه محصولات داخلی است.

مهین کسمایی در کنار عمویش علی کسمایی

سینماروزان: فیلم سینمایی «شعله ور» که از تاریخ 21 مهرماه وارد مرحله فیلمبرداری شده بود، پس از گذشت 120 جلسه فیلمبرداری در شهرستان زابل در استان سیستان و بلوچستان به پایان رسید.

به گزارش سینماروزان «شعله ور» که از حضور امین حیایی و زری خوشکام همسر علی حاتمی کارگردان فقید ایرانی سود می برد، قرار بود در سی و پنجم جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید که به دلیل به طولانی شدن مراحل فیلمبرداری، نتوانست در این فستیوال حضور داشته باشد.

امین حیایی، دارا حیایی، زری خوش‌کام، پانته‌آ مهدی نیا، مژگان صابری و بهمن پرورش بازیگران این فیلم سینمایی هستند.

فیلمنامه «شعله‌ور» به طور مشترک توسط هادی مقدم دوست و حمید نعمت ا.. به نگارش درآمده و مضمونی اجتماعی دارد. این فیلم داستان زندگی مردی را روایت می‌کند  که  احساس می‌کند «عددی نشده» است و این احساس او همه‌ زندگی‌اش را تحت تأثیر قرار می‌دهد…

عوامل فیلم سینمایی«شعله ور» عبارتند از: تهیه‌کننده: محمدرضا شفیعی، کارگردان: حمید نعمت‌الله، نویسنده: حمید نعمت‌الله، هادی مقدم دوست، مدیر فیلمبرداری: روزبه رایگا / دستیار اول کارگردان: سعید بیات / مدیر برنامه‌ریزی: داوود باقری / صدابردار: علی عدالت دوست/ طراح گریم: مهرداد میرکیانی / طراح صحنه و لباس: محمدرضا شجاعی/ مدیر تولید: فرشید رئوفی/ تدوین‌گر: مهدی سعدی/ عکاس: امیرحسین شجاعی/ دستیار تهیه کننده: سید سجاد طباطبایی/ مشاور رسانه‌ای: راضیه جباری / مجری طرح: موسسه فرهنگی هنری وصف صبا.

امین حیایی و زری خوشکام در «شعله ور»

سینماروزان: در مراسمی که عصر یکشنبه در موزه سینما برگزار شد از پوستر سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد.

به گزارش سینماروزان در امتداد تصویرگری خسرو شکیبایی بر پوستر سال گذشته جشنواره فیلم فجر، امسال این علی حاتمی بود که تصویرش بر پوستر جشنواره نقش بست.

رونمایی از پوستر جشنواره با حضور خانواده علی حاتمی و از جمله همسرش زری خوشکام، دخترش لیلا حاتمی و دامادش علی مصفا برگزار شد.

محمدمهدی دادگو از اعضای هیأت داوران جشنواره و تهیه کنننده «هزاردستان» و همچنین محمدعلی کشاورز از رفقای سالیان علی حاتمی نیز در رونمایی حضور داشتند.

پوستر جشنواره سی و پنجم فیلم فجر

 سینماژورنال: زری خوشکام، که پس از ازدواجش با علی حاتمی، اغلب در محافل سینمایی زهرا حاتمی خطاب شده، پس از سال‌ها دوری از پرده نقره‌ای این‌روزها با ایفای نقش حوای فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» به‌ کارگردانی ز، میهمان پرده‌های سینماست.

به گزارش سینماژورنال این بازیگر شناخته‌شده سال‌های پیش از انقلاب، در گفتگویی با عسل عباسیان در “شرق” از اشتیاقش بابت حضور دوباره در سینما، همین‌طور از عشقش به علی حاتمی گفته که انقلابی در مسیر زندگی‌اش رقم زد و حاصلش تولد یکی از درخشنده‌ترین ستاره این سال‌های سینما شد.

خوشکام همچنین ماجرای بی‌مهری‌های مدیران سینمایی و مدیران صداوسیما و شخصیتهایی چون محمدمهدی دادگو و عزت ا.. ضرغامی در آخرین سال‌های عمر علی حاتمی را بازگو کرده است. خوشکام ابایی نداشته از اینکه نسبت به حضور در “تختی” بهروز افخمی ابراز پشیمانی کند.

سینماژورنال متن کامل گفتگوی خوشکام را ارائه می کند:

سینماژورنال: زهرا خوشکام همسر علی حاتمی از جمله بازیگران سینمایفارسی بود که بعد از ازدواج با علی حاتمی حضورش محدود شد به ایفای نقش در آثار همسر.

به گزارش سینماژورنال این بازیگر که این روزها و بعد از مدتها دوری از بازیگری با درام عاشقانه “در دنیای تو ساعت چند است؟” ساخته صفی یزدانیان به سینماها آمده است همواره حرفهای جالب و شنیدنی درباره زندگی خود با حاتمی داشته است.

یکی از جالب ترین گفته های وی ماجرایی است که به ازدواج وی با علی حاتمی منجر شد. خوشکام در گفتگو با علیرضا حسن خانی در “فیلم” در کنار صحبت درباره “در دنیای تو…” درباره حضورش در پروژه ای به نام “مترسک” که به عشق میان او و همسر مرحومش منجر شده سخن گفته است.

یک ربع از فیلم گرفته شده بود که حاتمی آمد و گفت قرار است با احمد شیرازی کار کنیم

وی درباره حضور در فیلم ناتمام “مترسک” به کارگردانی علی حاتمی می گوید: من در شمال بودم که از دفتر آقای فردین که تهیه کننده “مترسک” بودند با من تماس گرفتند و گفتند علی حاتمی دنبال چهره ای میگردد که نقش اول “مترسک” را بازی کند و من رفتم و تصمیم همان جا گرفته شد که فیلم را بازی کنم. لوکیشن ما در شمال بود. حدود یک ربع از فیلم را فیلمبرداری کرده بودیم که یک روز آقای حاتمی نیامدند و گفتند قرار است با احمد شیرازی(فیلمبردار) کار کنیم. به من برخورد و من هم آن روز کار نکردم. شب که آقای حاتمی آمدند گفتم: “چرا نبودید؟” که گفتند با تهیه کننده بحث شان شده. خلاصه من هم دلخوریم را گفتم و تا دیروقت کنار دریا مشغول صحبت بودیم.

فردین گفت کارگردان که عاشق بازیگر شود نتیجه اش میشود این!

خوشکام ادامه می دهد: صبح ساعت 5 از هتل رفتیم برای فیلمبرداری. داشتیم برای کار آماده می شدیم که یادم افتاد کلاه گیسی را که باید در آن صحنه استفاده می کردم در هتل جا گذاشته ام. تا بروند و کلاه گیس را از هتل بیاورند آقای فردین رسیدند و ما را دیدند که بیکاریم. گفتند پس چرا کار نمی کنید؟ قضیه کلاه گیس را گفتیم و همین که این را گفتیم فردین عصبانی شدند و گفتند: بله، وقتی کارگردان عاشق بازیگر فیلم شود و تا ساعت یک نصف شب بروند لب دریا، آن فیلم، همین میشود. بعد هم کار را تعطیل کردند.

وی می افزاید: آن جا بود که فهمیدم این آمدنها و رفتنها و نگاههای علی حاتمی چه معنایی می داده. ما برگشتیم هتل و فیلم به هم خورد. آقای فردین گفتند وقتی کارگردان عاشق بازیگرش شود آن فیلم، دیگر فیلم بشو نیست.

بعد از ازدواج با حاتمی، تمامی قراردادهایم را فسخ کردم و تمام پیش قسطها را پس دادم

زهرا خوشکام که بعد از ازدواج با حاتمی نام خانوادگی خود را همنام همسرش کرد درباره ماجرای خواستگاری علی حاتمی از خودش بیان می دارد: ما با ماشین کامران قدکچیان به سمت تهران رفتیم. علی توی ماشین به من پیشنهاد ازدواج داد و من هم همان جا قبول کردم. خلاصه آمدیم تهران و بعد از یک هفته عروسی برگزار شد.

این بازیگر درباره رفتار سینماییها با وی بعد از ازدواجش بیان می دارد: سینماییها اصلا بایکوتم کردند چون تمامی قراردادهایم را فسخ کردم و کار نکردم و همه پیش قسطهایی که گرفته بودم را پس دادم و کلی فیلم به هم خورد و در مواردی مجبور شدند بازیگر دیگری جایگزین کنند.

خودم خواستم کم کار باشم

زهرا حاتمی درباره کم کردن فعالیتش بعد از ازدواج با علی حاتمی و اینکه آیا حاتمی مخالف بازی او بوده می گوید: من سه ماه پس از ازدواجم باردار شدم و عملا نمی توانستم بازی کنم. علی زرنگتر از این حرفها بود که بخواهد چیزی را به من تحمیل کند. شاید به شکل نامحسوس و غیرمستقیم این کار را می کرد اما این خواسته خودم هم بود و ناراضی نبودم.

سینماژورنال/حـــامد مظفـــری: شبه‌روشنفکران ما چنان در پیله انزوای خود فرورفته اند و چنان ارتباط خود را با دنیای اطراف قطع کرده اند که زبان سینمایی شان به جای آن که بازتاب دهنده صریح دغدغه ها، دردها و زخمهای جامعه باشد تبدیل شده به یک زبان شخصی برای روایت حدیث نفسهای شخصی و عاشقانه های از دست رفته.

“در دنیای تو ساعت چند است” محصول کامل چنین نگاهی است. محصولی کاملا شخصی که در انزوای فیلمساز و با قطع ارتباط وی با جامعه پیرامون خلق شده است. البته که جمعی از پیشکسوتان پشت صحنه سینمای ایران از ایرج رامین فر به عنوان طراح هنری تا جهانگیر میرشکاری به عنوان صداگذار و همایون پایور به عنوان مدیر تصویربرداری در خدمت گروه بوده اند اما وقتی متن قابل ملاحظه ای برای کار وجود ندارد بزرگترین نامها را به فیلم ضمیمه کردن چه سودی دارد؟

شباهتهای فراوان با سریالهایی که مرتب آنها را نفی می کنند

اسفناک است فیلمی که میخواهد نماد جریان روشنفکرانه یا به زعم ما شِبه‌روشنفکرانه در سینما باشد خط داستانی اش هم کاملا عاریه ای است. در فلاش بکهای فیلم، تلاش برای عشق‌بازی یک پیرزن با جوانی سی سال کوچکتر از خود را می بینیم و وقتی به زمان حال می رسیم دست و پا زدن این جوان سی ساله برای برقراری ارتباط با دختر همان پیرزن که حالا مرحوم شده است.

شباهتهای خط داستانی با کلیشه های ارائه شده در سریالهایی که از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و از جمله سریالهای GEM روی آنتن می روند باعث میشود در عجب بمانی “در دنیای تو…” توسط فیلمسازی تولید شده که مرتب می کوشد خود را یک روشنفکر جابزند یا محصول دست تهیه کنندگانی است که “دو خواهر” و “شانس عشق تصادف” می سازند؟

روشنفکری یعنی بیان صریح دردهای اجتماع

اینکه کل فیلم را بر محوریت یک عشق از دست رفته و هوسبازی یک پیرزن-که نقش اش را زهرا حاتمی ایفا کرده- پیش ببریم و البته مقادیر فراوانی دیالوگ به زبان فرانسوی را در کار تزریق کنیم، شغل کاراکتر مرد قصه مان را آموزگاری زبان فرانسه قرار دهیم و البته موسیقی متن کار را نیز تلفیقی کنیم از جاز و پاپی که در کافه های پاریس شنیده می شود هر نامی که داشته باشد، فیلمسازی روشنفکرانه نمی تواند نام گیرد.

اگر “در دنیای تو…” فیلم روشنفکرانه است پس “رگبار”، گوزنها”، “سگ کشی” و “هامون” چه نام می گیرند؟ فیلمی متعلق به طبقه روشنفکران نمی تواند منفک از ارتباطات این طیف با اجتماع اطراف و دادوستدی که این طیف با طبقات دیگر اجتماع دارند تولید شود.

روشنفکری یعنی بیان صریح دردهای طبقات مختلف جامعه از طیف متوسط گرفته تا طیف مرفه و البته طبقه فقیر و سینمایی که این صراحت را نداشته باشد شبه‌روشنفکرانه است و نه روشنفکرانه.

اینکه یکی دو هفته ای را به انزلی برویم و سعی کنیم با قرار دادن کاراکترهایمان در میان خیابانهای قدیمی این شهر قابهای رنگارنگ بگیریم بیشتر حدیث نفس و خاطره بازی است با شهری که دوستش داریم و نه ساخت فیلم روشنفکرانه.

“عصبانی نیستم” مصداق بارز سینمای روشنفکرانه است و نه اثری مانند “در دنیای تو…”

اگر اثری مانند “قیصر” محصول 4 دهه و نیم قبل اثر روشنفکرانه نام می گیرد بواسطه برون ریزی صریح و آشکار دردهای اجتماع در آن است.

همین سال قبل فیلمهایی نظیر “عصبانی نیستم”، “آرایش غلیظ” و “شیار143” را در جشنواره فجر شاهد بودیم که اتفاقا بلحاظ صراحت لحن و برون ریزی دردهای آدمهایی متعلق به طبقه ضربه خورده اجتماع، نمونه بارز سینمای روشنفکرانه هستند اما کمتر کسی این گونه فیلمها را به سینمای روشنفکرانه متعلق می داند و به جایش آثاری کاملا تصنعی مانند “در دنیای تو…” که همه چیزشان در لفافه ای از رنگ و ریاهای شخصی پیش می برند روشنفکرانه قلمداد می شوند.

تابحال هرچه اشتباه کرده ایم بس است. از حالا به بعد در استفاده از واژه های روشنفکر و سینمای روشنفکرانه کمی دقت به خرج دهیم.