سینماروزان: با دعوت به شفاف سازی رسانه های مستقل و بعد از بنیاد سینمایی فارابی و موسسه رسانه های تصویری حالا مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هم فهرست حمایتی خود در فاصله زمانی85 تا 96 را منتشر کرده است. برای مشاهده فهرست کامل سینماگرانی که از مرکز گسترش حمایت گرفته اند اینجا را ببینید.

در میان حمایتی های مرکز گسترش همه جور سینماگری هستند؛ از آنهایی که راست سنتی نامیده میشوند و افتخار میکنند به دریافت حمایت ارگانی تا امثال رخشان بنی اعتماد و محسن امیریوسفی و مجید برزگر و عبدالرضا کاهانی که مدام ژست سینماگر مستقل و منتقد به خود میگیرند اما پای حمایت ارگانی که میشود نام آنها هم در فهرست حمایتها هست.

در این فهرست شگفتیهای نظیر اعطای نیم میلیارد به انیمیشنی کم فروش به نام «رستم و سهراب» ساخته برادران دالوند و تسهیلات بیش از 6میلیاردی برای فیلمی به نام «لاله» که رییس معزول سینما نگذاشت به انتها برسد هم دیده میشود!

سینماروزان شمولی از کمکهای مرکز گسترش در ده سال اخیر را مرور میکند: (برای آن که بهتر بتوان به مقایسه دریافتیها پرداخت، سینماروزان معادل دلاری تسهیلاتی که شامل محصولات هر سینماگر شده را هم ارائه داده است)

–پروانه پرتو: 6میلیارد و 558میلیون(لاله-91) نزدیک به 2.5میلیون دلار وقت

–حسن علیمردانی: 630میلیون(ساکن خانه چوبی-87){بیشتر از نیم میلیون دلار وقت}+529میلیون(سلام بر فرشتگان-89){نزدیک به نیم میلیون دلار وقت}=رویهم بیش از یک میلیون دلار وقت

–محمدرضا اسلاملو: 2میلیارد و 481میلیون(شهابی از جنس نور-91) نزدیک به یک میلیون دلار وقت

–جواد نوروزبیگی: 207میلیون(پرسه در مه-86){بیش از 200هزاردلار وقت}+393میلیون(پستچی سه بار در نمیزند-87){بیش از 400هزار دلار وقت}+111میلیون(خاله سوسکه-87){بیش از 100هزار دلار وقت}=رویهم بیش از 700هزار دلار وقت

–محمد نشاط: 1میلیارد و 416میلیون(رنج و سرمستی-91) نزدیک به نیم میلیون دلار وقت

–برادران دالوند: 581میلیون(رستم و سهراب-85)بیش از نیم میلیون دلار وقت

–مهرداد غفارزاده: 580میلیون(گیرنده-89) بیش از نیم میلیون دلار وقت

–وحید نصیریان: 544میلیون(قلب سیمرغ-85) بیش از نیم میلیون دلار وقت

–مسعود ده نمکی: 182میلیون(اخراجیها1-85){نزدیک به دویست هزار دلار وقت}+150میلیون(اخراجیها2-87){بیش از 150هزاردلار وقت}= رویهم نزدیک به 350هزار دلار وقت

–امیر سماواتی: 446میلیون(کاکا-93){بیش از 120هزاردلار وقت}+134میلیون(باغ قرمز-87){بیش از 100هزار دلار وقت}=رویهم بیش از 220هزار دلار وقت

–اکبر ثقفی: 219میلیون(مرگ کسب و کار من است-88){نزدیک به 220هزاردلار وقت}

–محسن امیریوسفی: 217.5میلیون(آتشکار-85) {بیش از 200هزاردلار وقت}

علی واجدسمیعی: 420میلیون(نمره چهار-93){بیش از صدهزار دلار وقت}+66میلیون(آدم-85){بیش از 70هزاردلار وقت}=رویهم نزدیک به 200هزاردلار وقت

–بیژن امکانیان: 504میلیون(ناهید-93){نزدیک به 140هزار دلار وقت}

–محمدمهدی عسکرپور: 471میلیون(متولد65-93){بیش از 130هزاردلار وقت}

–علی نوری اسکویی: 450میلیون(آبتین-96) بیش از صدهزار دلار وقت

–رخشان بنی اعتماد: 95.5میلیون(حیران-87) نزدیک به صدهزاردلار آن زمان

–منوچهر شاهسواری: 126میلیون(فصل بارانهای موسمی-88) بیش از صدهزار دلار آن زمان

–مجید برزگر: 126میلیون(فصل بارانهای موسمی-88) بیش از صدهزاردلار آن زمان

–سعید شاهسواری(داداش کوچیکه منوچهر شاهسواری): 100میلیون(دوزخ برزخ بهشت-87) نزدیک به صدهزاردلار آن زمان

–روانبخش صادقی: 319میلیون(دزد رویاها-95){بیش از نود هزاردلار وقت}

–پناه‌برخدا رضایی: 68میلیون(چراغی در مه-86) بیش از 70هزاردلار وقت

–عبدالرضا کاهانی: 66میلیون(آدم-85) بیش از 70هزاردلار وقت

سینماروزان: اواخر اسفندماه سال قبل بود که فارابی در پاسخ به پرسش متوالی رسانه‌های مستقل مبنی بر اطلاع رسانی دقیق پیرامون بهره‌برداران از تسهیلات سینمایی این ارگان، فهرستی از سینماگران بهره مند از تسهیلات در فاصله زمانی 90 تا 96 را منتشر کرد.

به گزارش سینماروزان از جمله پرسشهای پیرامون آن فهرست، چگونگی تخصیص تسهیلات چندصدمیلیونی به افرادی همچون اکبر نبوی، زهرا مشتاق و عباس نادران بود؛ برخی رسانه ها در همان زمان خواستار شفاف سازی درباره این شدند که این سه نفر بر چه اساس و کدام رزومه، لایق دریافت تسهیلات فارابی شده اند.

فارابی در سال 93 که قیمت دلار حدود 3500 تومان بود، به اکبر نبوی‌منش مجری تلویزیون که در هفته های اخیر هم در شبکه آیفیلم برنامه دارد برای فیلم اکران‌نشده «پرونده‌ای برای سارا» مشارکت 400میلیونی داده بود!

فارابی در سال 95 که قیمت دلار به 3800 تومان رسیده بود به زهرا مشتاق منشی انجمنی موسوم به منتقدان خانه سینما، بعنوان کارگردان پروژه‌ای به نام «شغالها» که هیچ گاه اکران نشده، تسهیلات 300میلیونی داده!

فارابی در سال96 که قیمت دلار به 4500 تومان رسید، به عباس نادران آقازاده الیاس از متنفذین اصولگرایی تسهیلات 300میلیونی تولید فیلمی به نام «شاه کش» را داده که حتی حائز حضور در جشنواره فجر هم تشخیص داده نشد!

بعد از گذشت حدود چهار ماه از انتشار فهرست بهره وران از تسهیلات فارابی هنوز نه مدیر فارابی و نه اعضای شوراهای تخصیص بودجه این نهاد و نه هیچ کدام از مدیران سینمایی درباره چگونگی ارائه تسهیلات به این سه نفر توضیح نداده اند.

یک مجری تلویزیون چگونه واجد دریافت مشارکت 400میلیونی شده؟ منشی یک انجمن فاقد کارکرد شفاف چرا باید تسهیلات 300میلیونی بگیرد؟ یک آقازاده جوان چگونه حائز دریافت حمایت 300میلیونی شده؟

سینماروزان آماده است توضیحات مدیران فارابی درباره چگونگی تخصیص تسهیلات به این افراد را بی کم و کاست منتشر کند.

سینماروزان/حامد مظفری: هرچند پیشتر مقامات جشنواره ملی سی و ششم فجر بودجه این جشنواره را کمتر از 5میلیارد اعلام کرده بودند اما شبهات طرح شده از سوی رضا میرکریمی دبیر محفلی موسوم به جهانی فجر که نزدیک به 8میلیارد صرفش شده درباره بودجه 21میلیاردی برخی جشنواره های دیگر موجب واکنش ابراهیم داروغه زاده دبیر جشنواره ملی فجر و توضیح مجدد درباره بودجه جشنواره شد.

داروغه زاده گفت: آقای میرکریمی عزیز! شما می‌خواهی از عملکرد نسبتاً خوب جشنواره جهانی دفاع کنی چرا با اطلاعات غلط جشنواره ملی را نابود می‌کنی؟! کل هزینه ما چهارمیلیاردوهفتصدمیلیون تومان بوده که یک‌میلیارد‌ودویست‌میلیون تومان آن از طریق فروش بلیت به خزانه برگشته است. یعنی ما کلاً 3.5 ‌میلیارد خرج روی دست دولت گذاشتیم. عدد21میلیارد را از کجا آوردی برادر من؟!

بعد از داروغه زاده حالا معاون توسعه سازمان سینمایی ارقام قطعی بودجه هر دو جشنواره ملی و موسوم به جهانی را اعلام کرده است و عجبا که علیرغم قدمت بالای بخش ملی و عطش بالای مخاطبان و سینماگران برای حضور در آن، بودجه این جشنواره چندمیلیارد کمتر از بودجه محفل موسوم به جهانی است!!!

رمضانعلی حیدری‌خلیلی معاون توسعه و منابع سازمان سینمایی درباره رقم اعلام شده توسط رضا میرکریمی به «صبح‌نو» گفت: بنده درباره جزییات مصاحبه آقای میرکریمی و این‌که منظورشان درباره رقم مذکور کدام جشنواره بوده است اطلاع ندارم و این موضوعی است که باید خود ایشان پاسخ دهند، اما درباره جشنواره سی‌وششم فجر که در بهمن ماه گذشته برگزار شد باید عرض کنم که رقم قطعی پرداختی به جشنواره بابت برگزاری این رویداد، توسط سازمان چهارمیلیارد‌و‌ششصد‌میلیون تومان است.

وی افزود: این مبلغ دقیق و قطعی است و توسط یک مقام رسمی اعلام شده است. وقتی براساس قواعد مالی حاکم این مبلغ به موسسه رسانه‌های تصویری پرداخت می‌شود باید در شبکه‌های رسمی این موسسه ثبت و توسط موسسه حسابرسی قانونی حسابرسی شود. انطباق عملکرد فعالیت توسط موسسه حسابرسی باید به تأیید برسد.

حیدری خلیلی درباره نظارت‌های مالی بر عملکرد جشنواره گفت: تمام رقم‌های اعلام شده باید در صورت‌های مالی موسسه رسانه‌های تصویری بیاید و توسط موسسه حسابرسی قانونی بررسی شده و گزارشش تهیه شود. در پایان انطباق این مبالغ با اهداف سازمان سینمایی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

معاون توسعه و منابع سازمان سینمایی درباره امکان ورود مبالغ غیررسمی به جشنواره بیان کرد: جشنواره سال قبل اسپانسر نداشت. قرار بود داشته باشد ولی نهایی نشد. اگر سیاست‌های کلان سازمان سینمایی را رصد کنید متوجه می‌شوید که سیاست ما در حوزه جشنواره‌های اصلی سینمایی، کاهش اتکای آن‌ها به منابع دولتی است. اساساً مدیریت درست منابع و دوری از کارهای تشریفاتی و زائد به نوعی رویکردی است که در این دوره از مدیریت دولتی سینما جزو دستور کار قرار گرفته است و مبتنی بر این نگاه مدیریت جشنواره صورت می‌گیرد. به همین دلیل ارقامی که در سایت رسمی سازمان منتشر شده قطعی و دقیق است.

حیدری خلیلی درباره بودجه جشنواره جهانی فجر گفت: حدود هشت‌میلیارد‌و‌دویست میلیون تومان بودجه جشنواره جهانی است که 80درصد آن پرداخت شده و مابقی هم در آینده پرداخت خواهد شد. به‌‌رغم افزایش تعداد مهمانان و بخش‌های جانبی، سعی کردیم که هزینه‌ها بالا نرود. با اینکه تورم و گرانی ارز را داشتیم اما توانستیم از افزایش بودجه جشنواره جهانی، نسبت به دوره قبل جلوگیری کنیم.

سینماروزان: مدتها بعد از درخواست و طرح پرسشهای مداوم رسانه‌های مستقل پیرامون چگونگی هزینه کرد بودجه‌های عمومی در سینما بالاخره ابتدا فارابی و سپس موسسه رسانه‌های تصویری فهرست‌هایی از پروژه های مورد حمایت خود در سالهای اخیر منتشر کردند.(اینجا و اینجا را بخوانید)

انتشار این فهرستها نه تنها حجم پرسشهای پیرامون عملکرد این نهادها را کم نکرد بلکه پرسشهایی تازه‌تر شکل داد در چرایی برخورداری حلقه‌ای خاص از این بودجه ها و صرف بخشی از بودجه‌ها برای پروژه هایی که هیچ گاه در هیچ مدیومی عرضه نشده‌اند.

امیرحسین شریفی تهیه کننده پیشکسوت سینمای ایران با اشاره به این پرسشها روی آنتن زنده «رادیوایران» بیان داشت: بابت شفاف سازی فارابی و موسسه رسانه های تصویری باید متشکر باشیم اما این، تازه قدم اول پیوستن به جریان آزاد اطلاع‌رسانی است. این شفاف سازی باید به دو صورت تکمیل شود؛ اول پیوستن همه ارگانهای متصل به بیت المال به این شفاف سازی و دوم ارائه استدلال در چرایی هزینه کردها.

شریفی ادامه داد: باید بقیه ارگانهایی که دستی در کار دارند و بودجه های بیت المال دستشان است از مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و انجمن سینمای جوانان گرفته تا انجمن دفاع مقدس و سازمان اوج و حوزه هنری هم درباره بریز و بپاشهایشان شفاف سازی کنند و بگویند در این سالها به چه افرادی و هر کدام چقدر داده اند؟؟

تهیه کننده آثاری همچون «اشک سرما» و «سیب سرخ حوا» خاطرنشان ساخت: وقتی فهرست حمایتهای فارابی و رسانه های تصویری را مرور کردم مشخص شد بخشی از بودجه ها صرف تولید محصولاتی شده که نه اکران شده و نه به شبکه خانگی آمده! حتی در فهرست رسانه های تصویری بعضا فیلمهای تلویزیونی می بینیم که حق پخش آنها از قوم و خویش روسای چندشغله صنفی(!) خریداری شده است!! آیا این اتفاقات عجیب نیست؟

امیرحسین شریفی خاطرنشان ساخت: به جز این برخی از فیلمهایی که در فهرست حمایتی فارابی و رسانه های تصویری می‌بینیم با ارقامی عجیب حمایت شده اند. مثلا بودجه داده اند برای خرید رایت فیلمی بی ارزش! واقعا چرا؟ فیلمی که 100 میلیون فروش نداشته حمایت بیش از 2میلیاردی داشته!!؟

این عضو هسته مرکزی شورایعالی تهیه کنندگان ادامه داد: شفاف سازی باید کامل شود و هم فارابی و هم رسانه ها بگویند خروجی سرمایه‌گزاریهایشان چه بوده است؟ اینکه براساس ارتباطات، پولی به فلان فرد تعلق گیرد واقعا جای تأسف دارد. مدیران فارابی باید بگویند چرا میلیاردها تومان صرف فیلمهای توقیفی کرده اند آن هم بعد از توقیف!!!؟؟ چرا به یک مجری-منتقد چندصدمیلیون داده‌اند برای فیلمی که اصلا اکران نشده؟؟ حمایت که کیلویی نمیشود. اگر بناست از پروژه ای حمایت شود باید توسط شورایی دارای صلاحیت این اتفاق صورت گیرد؛ شورایی متشکل از بدنه حرفه‌ای سینما و نه از طریق شکل‌گیری حلقه ای که کمترین تجربه‌ای در سینما ندارند. تقریبا هیچ کدام از ارگانهای سینمایی فعلی شورایی حرفه‌ای برای تأیید صلاحیت افراد ندارند. البته تا دلتان بخواهد شورا دارند اما یک سری آدمهای تکراری و بدون تجربه در سینما مدام در این شوراها حضور یافته و حق جلسه می گیرند بدون اینکه کمترین سودی به حال بدنه حرفه ای سینما داشته باشند؛ نتیجه اش هم میشود صرف میلیاردها تومان حمایت برای فیلمهای توقیفی و فیلمهای اکران نشده!!

امیرحسین شریفی در پایان سخنان خود متذکر شد: به عنوان عضوی از شورایعالی تهیه کنندگان بارها هشدار داده ایم درباره اتلاف منابع سینمایی و شخصا یکی از طرفداران شفاف سازی ارگانهای متولی بودم و بارها در این باره حرف زدم. حالا نیز، هم من و هم اغلب همکارانم در شورایعالی تهیه کنندگان خواستار تکمیل شفاف سازیها هستیم.

امیرحسین شریفی

سینماروزان: بعد از افشای بودجه های حدودا 20میلیاردی که صرف جشنواره های ملی و بین الملل سی و پنجم فجر شده بود، مقامات سازمان سینمایی دست به کار شدند و بودجه جشنواره سی و ششم که حدود 5 میلیارد بود را اطلاع رسانی کردند.

به گزارش سینماروزان در شرایطی که انتظار بعدی از مقامات سازمان سینمایی ارائه گزارش درباره چگونگی هزینه‌کرد آن 20میلیارد و این 5میلیارد است علیرضا تابش مدیرعامل فارابی پیشقدم شفاف‌سازی درباره ریزهزینه هایی شده که طی شش سال اخیر به پروژه های مختلف پرداخت شده است.

برای دیدن فهرست کامل کمکهای فارابی که از کمتر از 100 میلیون تا بیش از 10میلیارد را شامل میشود اینجا را ببینید.

سینماروزان شگفتی‌های کمکهای اهدایی فارابی به پروژه های مختلف را مرور کرده است:

–اعطای بیش از 10میلیارد بابت فقط 35درصد «رستاخیز»

— اعطای 6میلیارد و خرده‌ای به «چ»حاتمی‌کیا

–کمکهای میلیاردی به «روباه» و «امکان مینا»ی افخمی 

–کمکهای بیش از 2میلیاردی به «فرزند چهارم» و «عقاب صحرا»

–اعطای بیش از یک و نیم میلیارد به «ویلاییها»

–اعطای 2میلیارد فقط بابت 33درصد از بودجه فیلم 3ارگانی «سرو زیر آب»!!!

–کمکهای میلیاردی سنگین به «امپراطور جهنم» و «ماهورا»

–از اعطای میلیاردی به «نفس»محمدحسین قاسمی که حمایت نورتابانِ بنیاد مستضعفان را هم داشت تا اعطای بیش از نیم میلیارد به «آبجی»محمدحسین قاسمی که بعد از دو سال هنوز اکران هم نشده!

–تسهیلات میلیاردی به «یک روز بخصوص» و «سارا و آیدا» با حضور همایون اسعدیان!

–اعطای یک میلیاردی به «عملیات مهدکودک»ساخته فرزاد اژدری از همکاران فارابی!!

–اعطای میلیاردی به فیلمنامه «جنوب از شمال شرقی» که هنوز تولید نشده!

–کمک بیش از 800میلیونی به «سمفونی نهم»محمدرضا هنرمند

–تخصیص 800 میلیونی به فیلم شکست‌خورده «گهواره‌ای برای مادر»

–از کمک حدودا نیم میلیاردی به فیلم کم‌فروش «تراژدی»آزیتا موگویی تا تسهیلات 700میلیونی به «تگرگ و آفتاب» متعلق به همسر موگویی!

–کمک 700 میلیونی به «دختر»میرکریمی که حمایت حوزه را هم داشت

–اعطای بیش از 700 میلیون به دو فیلم علی رویین‌تن که یکی‌اش با نام «باغ بهشت» هرگز اکران نشد و دومی با نام «قلب سفید قاصدکها» عنوان کم‌مخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینما را به دست آورد!!!

–تسهیلات بیش از 600میلیونی به «خانه ای در خیابان چهل و یکم» متعلق به تهیه‌کننده مطبوع شهردار سابق

–کمک نیم میلیاردی به فیلم شکست‌خورده «دریاچه ماهی»

–کمک 600 میلیونی به «بوف کور»احمدرضا معتمدی که معلوم نیست چرا اکران نشده

–کمک حدود نیم میلیارد به «فصل نرگس» متعلق به آقازاده عارف

–تسهیلات نیم میلیاردی به «مردی که اسب شد» که حتی در هنروتجربه هم مخاطب چندانی نداشت!!

–کمک 840میلیونی به «رخ دیوانه»ابوالحسن داوودی

–کمکهای نیم میلیاردی به فیلم شکست‌خورده«ربوده شده» و«خاله قورباغه»فرشته طائرپور

–تسهیلات نیم میلیاردی به فیلم توقیفی «کاناپه»

–اعطای کمک 420میلیونی به فیلم تازه اکبر ثقفی که هیچ کدام از آثار اخیرش گیشه موفقی نداشته

–تخصیص بیش از نیم میلیارد به «گنجشکک اشی‌مشی»وحید نیکخواه‌آزاد که بدون اکران به شبکه خانگی آمد! نیکخواه آزاد برای فیلمی دیگر به نام «فرزندخوانده» هم 600میلیون تسهیلات فارابی را داشت!!

سینماروزان: بعد از افشای هزینه کرد حدود 12 میلیاردی برای جشنواره سی و پنجم فجر و حرف و حدیثهای متعاقب، کمی بیش از یک ماه بعد از برگزاری جشنواره سی و ششم فجر بودجه صرف شده برای آن اعلام شد.

رقم بودجه جشنواره امسال 4.6 میلیارد اعلام شده که نسبت به سال قبل یک کاهش حدود 7 میلیاردی را شاهدیم.

سینماروزان ضمن استقبال از شفاف سازی بودجه جشنواره امیدوار است هم جزییات هزینه کرد این 5 میلیارد مشخص شود و هم ردیف بودجه دیگر زیرمجموعه های سازمان و از جمله جهانی فجر، هنروتجربه، مدرسه سینما، مرکز گسترش، فارابی، موسسه رسانه های تصویری، موزه سینما، انجمن سینمای جوان و…  به طور رسمی اعلام شود و البته در کنار ارائه بیلان کاری.

سینماروزان: افشای صرف بیش از 20میلیارد بودجه برای جشنواره سی و پنجم فجر و صرف بیش از هشت میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر ذهن مخاطبان را نسبت به بریز و بپاش در تمامی جشنواره های وطنی حساس کرده است.

شاید در همین مسیر بود که ابراهیم داروغه‌زاده دبیر جشنواره سی و ششم فجر از ابتدای آغاز به کارش مدام درباره تعدیل هزینه ها و جلوگیری از اسراف سخن گفته است.

داروغه زاده در تازه ترین گفتگویش که با «اعتماد» انجام شده یک گام به جلو برداشته و اعلام آمادگی کرده درباره اعلام ریزهزینه های جشنواره که اگر رخ دهد بدعتی خواهد بود مفیدفایده به حال سینمای ایران.

داروغه زاده بیان داشت: هزينه‌ها و مباحث مالي جشنواره سي و ششم از نظر ما كاملا شفاف است و اساسا موردي وجود ندارد كه بخواهيم از اين شفافيت فرار كنيم. فكر مي‌كنم اگر شفافيت مالي در جشنواره فجر وجود داشته باشد، هم سينماگر و هم اصحاب رسانه اعتماد بيشتري به مديران و سياستگذاران خواهند داشت. بر همين اساس هم اعلام كردم كه پس از جشنواره آمادگي داريم كه هزينه‌ها را اعلام كنيم.

سینماروزان: حسن روحانی رییس جمهور در حالی لایحه بودجه سال 97 را به مجلس ارائه داد که سهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از این رقم، هزار و 312 میلیارد و 539 میلیون تومان برآورد شده است.

از این هزار و 312 میلیارد سهم سینما نزدیک به رقم  222 میلیارد و 800 میلیون تومان در دو بخش هزینه‌ای و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای برآورد شده است.

اجزای بودجه ای سینما به شرح زیر است:

–حمایت و گسترش سینمای ملی 160 میلیارد تومان

–احداث شهرک سینمایی در هشتگرد پنج میلیارد تومان

–جشنواره بین المللی فیلم فجر 14 میلیارد تومان

–برگزاری جشنواره‌های فیلم داخلی 32 میلیارد تومان

–گروه هنر و تجربه یک میلیارد و 500 میلیون

–توسعه صنعت انیمیشن ایران 15 میلیارد و 100 میلیون تومان

–کمک‌های فنی و اعتباری به پردیس‌های سینمایی دو میلیارد و 500 میلیون تومان

اینکه برخلاف اسناد ارائه شده درباره ریز بودجه جشنواره های فجر در سال 95 که رقمش به حدود 20 میلیارد رسیده بود در سال 97 بودجه 14 میلیاردی برای جشنواره درنظرگرفته شده قابل تأمل است اما مشخص نیست چه بخشی از این 14 میلیارد سهم جشنواره ملی فجر است و چه بخشی صرف محفلی به نام جهانی فجر!؟

از آن گذشته وابستگی بی حد و حصر یک گروه سینمایی که مدام ژست روشنفکرانه گرفته به بودجه های میلیاردی مملکت اسباب تأسف است. این گروه نزدیک به 1.5 میلیارد از بودجه سینما را مال خود کرده اما هنوز نتوانسته در جلب مخاطب به جایی برسد که لااقل درصدی پایین از هزینه های خود را برگرداند. چرا؟؟

قرار دادن 32 میلیارد برای برگزاری جشنواره های دیگر درون سازمان سینمایی از دیگر موارد قابل تأمل تخصیص بودجه است. به غیر از جشنواره‌هایی مانند کوتاه و سینماحقیقت مابقی جشنواره هایی که در سازمان برگزار میشوند خروجی قابل اعتنایی نداشته اند که رویهم رفته چنین بودجه عظیمی صرف آنها شده است!!!

سینماروزان: چندین هفته بعد از افشای رقم بودجه 20 میلیارد و خرده ای جشنواره های سی و پنجم فجر و صرف بیش از 8 میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر هنوز هیچ ریزهزینه ای از چگونگی هزینه کرد این مبلغ هنگفت اعلام نشده و هیچ کس نگفته سهم مدیران و معاونان و مشاوران و متصدیان تولید بولتن و کاتالوگ و کتاب و… از این بودجه میلیاردی چقدر بوده است.

در همین اوضاع «کیهان» به تازگی خبر داده سازمان هنری-رسانه‌ای اوج قصد اسپانسرینگ جشنواره سی و ششم فجر را دارد. «کیهان» مدعی شده که اوج پیشنهاد حمایت مالی 15 میلیاردی را به جشنواره داده که چندمیلیاردی هم بیشتر از بودجه هنگفت 11میلیارد و خرده‌ای جشنواره ملی سال قبل است.

باید منتظر واکنش مدیران سینمایی به این خبر «کیهان» باشیم بخصوص که اگر این خبر صحت داشته باشد این پرسش پیش میآید که دست اندرکاران جشنواره جرأت حذف فیلمهای آماده اکران این سازمان ارزشی از جشنواره را دارند؟ و اگر جز این باشد همان به که مدیریت جشنواره را هم دربست به همین سازمان بدهند.

متن خبر «کیهان» را بخوانید:

در حالی که سازمان اوج امسال با سه فیلم «به وقت شام»، «تنگه ابوغریب» و «سوءتفاهم» به جشنواره فجر می‌آید ظاهرا این سازمان برنامه‌های گسترده‌تری برای جشنواره دارد.
در حالی که هنوز وضعیت منابع مالی جشنواره سی و ششم فیلم فجر نامشخص است شنیده می‌شود موسسه اوج پیشنهاد حمایت کامل مالی از جشنواره فجر با مبلغ ۱۵ میلیارد تومان را داده است.

این پیشنهاد به صندوق اعتباری هنر و رئیس ‌سازمان سینمایی ارایه شده هر چند مخالفت ابتدایی محمدمهدی حیدریان را به دنبال داشته است. هنوز جزییات این پیشنهاد مشخص نیست و باید دید حضور احتمالی سازمان اوج به عنوان حامی مالی سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به عنوان غیرمنتظره‌ترین ماجرای این دوره از جشنواره فیلم فجر اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟

سینماروزان: افشای هزینه‌‎کردی بیش از 20 میلیارد برای جشنواره های فجر و صرف بیش از 8 میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر موجب آن شده که رییس سازمان سینمایی به جای آن که به سمت انتشار ریزهزینه های این جشنواره ها باشد از صرفه جویی و حذف تشریفات زائد در جشنواره پیش رو بگوید.

تشریفاتی که صدالبته بخشی از آنها به واسطه چینش تیمهای مدیریتی پر و پیمان در این جشنواره ها ایجاد شده است؛ همین بس که بدانیم برای محفلی موسوم به جهانی فجر نزدیک به 20 معاون و مدیر و مشاور مشغول فعالیت بودند که برخی از آنها هم جزو خویشاوندان دبیر بودند!!!

روزنامه اصولگرای «جوان» با اشاره به شعار حذف تشریفات زائد که از سوی رییس سینما طرح شده است سوالاتی کلیدی را درباره این شعار بیان کرده و از جمله آنها این است که آیا حذف تشریفات زائد شامل حذف کتاب، کاتالوگ و بولتنهایی که به ناگاه با هزینه گزاف هنگام جشنواره منتشر می شوند هم خواهد شد و آیا مشاوران و مدیران زائر هم حذف خواهند شد؟ این نکته‌ایست که پیشتر در سینماروزان هم به آن اشاره کرده بودیم به خصوص با تمرکز بر متصدی روابط عمومی سازمان که علاوه بر ممر درآمد از شغل اصلی علاقه زیادی به انتشار بولتنهای جشنواره ای داشته است.(اینجا را بخوانید)

متن گزارش «جوان» را بخوانید:

سینماروزان: عواقب افشای بودجه بیش از 20میلیاردی برای برگزاری جشنواره های فجر و صرف بیش از 8میلیارد برای جدایی بین‌الملل از فجر همچنان ادامه دارد و بعد از حذف برج میلاد از مرکزیت برگزاری جشنواره حالا رییس سازمان سینمایی از برگزاری جشنواره با صرفه جویی و حذف تشریفات زائد سخن گفته است.

به گزارش سینماروزان محمدمهدی حیدریان درباره تحولات پیش‌روی بخش ملی جشنواره فیلم فجر به «ایرنا» اظهار کرد: جشنواره به عنوان فعالیت مردمی این قابلیت را دارد که حامیان مالی مختلف از آن حمایت کنند که این حامیان می توانند فرهنگی نیز باشند.
وی افزود: جشنواره فیلم فجر به دلیل اینکه یک فعالیت میدانی است شکوه آن، با ظواهر و فعالیت هایی که در عرصه اتفاق می‌افتد سنجیده می شود و ما در عین حال که می خواهیم از این شکوه کم نکنیم، صرفه جویی هم انجام دهیم و تشریفات زاید را برداریم. رویکرد ما در جشنواره این است که هزینه مراسم با درآمد فرهنگی که برای ما دارد سازگار باشد.
وی گفت: بخش عمده ای از جشنواره های کشور که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متولی و مجری برگزاری آنهاست به جهت مادی و وقت سرمایه وزارتخانه را به خود معطوف می کند که به دستور سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیاست کلان این است که با بهره گیری از راهکارهای ممکن، راندمان را بالا ببریم. برای بالا بردن راندمان باید ببینیم از هر جشنواره ای چه هدفی را دنبال می کنیم و کارکرد و هدفگذاری امروزی آنها را بازنگری کنیم.

⇓⇓⇓

اظهارات حیدریان درباره صرفه جویی در هزینه های مرتبط با برگزاری جشنواره فجر بیش از هر چیز نگاهها را به سمت نزدیکان ایشان می برد؛ نزدیکانی که در سالهای اخیر فارغ از منصبی که در سازمان سینمایی داشته اند مسئولیتی هم در جشنواره فجر پذیرفته اند.

از جمله این نزدیکان متصدی روابط عمومی سازمان است که در سالهای غلبه سایبر همچنان علاقه به کنترات بولتنهای کاغذی برای جشنواره فجر داشته است. آیا با سیاستگذاری تازه حیدریان، باز هم شاهد انتشار بولتنهای کاغذی که یک اتلاف سرمایه آشکار است توسط چنین افرادی خواهیم بود؟

سینماروزان: حواشی افشای رقم بودجه 20 میلیارد و خرده ای جشنواره های فجر و صرف بیش از هشت میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر با کنایه رییس حوزه هنری مواجه شده است.

به گزارش سینماروزان محسن مومنی شریف، در مراسم تودیع و معارفه رئیس‌حوزه هنری خراسان‌رضوی تصریح کرد که بودجه جشنواره فیلم فجر از کل بودجه حوزه هنری بیشتر است!

وی در این مراسم که جمعه چهارم آبان در پردیس هویزه مشهد برگزار شد گفت: بودجه حوزه هنری خراسان‌رضوی به یک میلیارد تومان رسیده و از این بابت خرسند هستیم، اما می‌شنویم بودجه یک جشنواره (فیلم فجر) بیشتر از بودجه همه حوزه هنری است!!

حالا وقت شفاف سازی است

آیا با ورود رییس حوزه هنری به ماجرای افشای رقم بودجه جشنواره های فجر می‎‌توانیم از او انتظار داشته باشیم درباره رقم دقیق بودجه سازمان متبوعش هم اطلاع رسانی کند؟

مثلا بگوید حوزه هنری در 5 سال اخیر چند میلیارد صرف تولید محصولات سینمایی و مثلا فیلمهایی شکست خورده مانند «مهمان داریم» و «دلبری» کرده است؟

یا در این باره اطلاع رسانی شود که شراکت در تولید محصولی 3ارگانی به نام «ماجرای نیمروز» چقدر برای حوزه هنری آب خورده است؟

یا در این باره بگویند که در روزگار غلبه فضای مجازی و در شرایطی که مقامات بالادستی نظام مدام توصیه به «اقتصاد مقاومتی» می‌کنند، حوزه هنری چه بودجه ای را صرف انتشار مجلاتی سنگین وزن و ملبس به کاغذ گلاسه اعلاء کرده؟ مجلاتی که نه به «نقد» ربط دارند و نه به «سینما»!

شفاف سازی درباره میزان حمایت حوزه هنری از جشنواره هایی مانند رویش و همچنین ارزش مالکیت صدها سالن سینمایی که در اختیار حوزه هنری قرار داده شده، یکی دیگر از تقاضاهای متعاقب گفتار اخیر رییس حوزه هنری است.

سینماروزان: ماجرای افشای رقم بودجه بیش از 20میلیاردی برای جشنواره های فجر و صرف بیشتر از 8میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر همچنان در کانون توجهات است و حتی دبیر جشنواره عمار هم در نشست خبری خود به طعنه از آن یاد میکند.

به گزارش سینماروزان نادر طالب زاده دبیر جشنواره عمار که با صفت مردمی خوانده میشود، بیان داشت: به نظر می‌رسد که در بحث تخصیص بودجه به عمار به خصوص تخصیص سینماسیار باید به طور دقیق‌تری تصمیم گرفته شود. چرا جشنواره‌ای که تنها چند روز از سال برگزار می‌شود 10 الی 20 میلیارد تومان باید هزینه بردارد. در این زمینه نیز باید عدالت رسانه‌ای صورت گیرد و ما حاضریم تجربیات خود را در اختیار مدیران مربوطه قرار دهیم.

اینکه نادر طالب زاده بر پرسشی تأکید می ورزد که خیلی زودتر از او و سینماگران دیگر توسط رسانه های مستقل طرح شد و همچنان پی گرفته خواهد شد خیلی هم خوب است و نشان از آن دارد که تا چه حد در زمینه شفاف سازی نیازمند رسانه های مستقل هستیم.

اما ای کاش دبیر جشنواره عمار درباره بودجه مصوب جشنواره متبوع خودشان و البته چگونگی ورود رقم بودجه اش در لایحه سالانه بودجه(اینجا را بخوانید) هم توضیحی می داد. تعارف که نداریم؛ مدتهاست که جشنواره عمار را در قالب ترکیب وصفی «جشنواره مردمی» می خوانند و اصرار زیادی دارند که بر ارتباط مردم با جشنواره تأکید کنند.

در این قالب اصلی ترین خواسته مردم که شفاف سازی است باید درباره بودجه این جشنواره هم عملیاتی شود. چرا جشنواره عمار باید ردیف بودجه دولتی داشته باشد در حالی که نامش مردمی است؟ آیا این وابستگی به دولت تا حد تصویب بودجه در لایحه سالانه موجب آن نخواهد شد که این جشنواره هم به مانند ده‌ها جشنواره دیگر، مردمی بودن که ویژگی اصلیش نقدهای مردمی مرتبط با عملکرد دولت است را از دست دهد؟

همان قدر که نیاز داریم مدیران بالادستی سینما، درباره چگونگی خرج بیشتر از 20میلیارد در جشنواره های فجر شفاف سازی کنند نیاز داریم که مدیران عمار هم درباره چگونگی وارد کردن بودجه جشنواره مردمی شان به لایحه سالانه بودجه، تجربیات شان را در اختیار مخاطبان قرار دهند.

سینماروزان: دامنه حواشی مرتبط با افشای رقم بودجه 20میلیارد و خرده ای جشنواره های فجر و صرف بیش از 8میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر همچنان ادامه دارد و درشرایطی که هیچ کدام از مدیران سینمایی به دنبال شفاف سازی ماجرا و انتشار ریزهزینه ها نیستند حالا شبکه های ماهواره ای هم به ارائه گزارش در این باره می پردازند.

به گزارش سینماروزان یکی از شبکه های ماهواره ای در گزارشی که با عنوان «هزینه جهانی برای جشنواره محلی» منتشر کرد با کنار هم قرار دادن سخنان بهروز افخمی و علی معلم که اولی جشنواره 20میلیاردی سی و پنجم را بدترین دوره جشنواره نامید و دومی جشنواره سی و پنجم را با عبارت «آغاز یک پایان» نواخت به انتقاد از بودجه بالای صرف شده برای جشنواره پرداخت.

اینکه چرا با وجود این همه حاشیه مدیران سینمایی به دنبال آن نیستند که ریزهزینه های جشنواره منتشر کنند تا مشخص شود که این 20میلیارد و خرده ای به جیب چه کسانی رفته جای سوال دارد؟

برای دیدن حواشی افشای بودجه 20میلیاردی در ماهواره اینجا را ببینید.

سینماروزان: دو هفته بعد از افشای رقم بودجه بیش از 20میلیاردی جشنواره های فجر و صرف بیش از 8میلیارد برای جدایی بین‌الملل از فجر همچنان این پرسش پیش‌روی سینماگران و مخاطبان است که این همه بودجه صرف چه شده است.

به گزارش سینماروزان امیرحسین شریفی تهیه کننده سینما و تلویزیون که تولید آثاری همچون «پری»، «ضیافت» و «سیب سرخ حوا» را در کارنامه دارد از تازه ترین سینماگرانی است که خواستار شفاف سازی درباره هزینه جشنواره های فجر شده است.

امیرحسین شریفی با اشاره به محفل گرایی غلبه کرده بر جشنواره به «سینماپرس» اظهار داشت: به نظر من سالهاست که جشنواره فیلم فجر تبدیل به مهمانی و دورهمی دوستانه شده و همه چیز در این جشنواره با دورهمی رفاقتی مشخص می شود. در هیچ جای دنیا هیچ جشنواره ای با هزینه‌هایی که برای جشنواره فیلم فجر صورت گرفته برگزار نمی شود و مسئولان برگزار کننده جشنواره سی و پنجم باید در هزینه‌هایی که صورت گرفته شفاف سازی کنند.

شریفی خاطرنشان کرد: نکته جالب این است که فیلم ها در جشنواره اکران می شوند و برای اکران آن نیز بلیط فروشی صورت می گیرد اما نظم و قانونی وجود ندارد که حق تهیه کننده در اکران فیلم ها پایمال نشود و در حالیکه در ایام جشنواره به دلیل فضایی که به وجود آمده استقبال از فیلم ها بیشتر است بارها شاهد سانس های فوق العاده برای فیلم ها هستیم و جشنواره از این جهت در حال درآمدزایی برای خود است و چنین جشنواره ای حتی می تواند بخش اعظمی از مخارج خود را از فروش بلیط ها به خود بازگرداند اما از آنجا که هیچ حساب و کتابی وجود ندارد ما فقط شاهد صرف بودجه های بالا برای برگزاری جشنواره ای هستیم که بازخورد چندانی برای فرهنگ و سینمای کشور ندارد.

این تهیه کننده در ادامه تصریح کرد: مطمئناً باند بازی و به قولی رفیق بازی در راه یافتن آثار به جشنواره تأثیرگذار است و همین مسأله باعث شده که جمع و محفل دوستانه ای برای برگزاری جشنواره دور هم جمع شوند و همین جمع های دوستانه و محفل گرایی است که ناخودآگاه هزینه های جشنواره را دوچندان می کند. ما هر سال به جای توجه به بالا بردن کیفیت آثار درگیر یک سری حواشی از جمله به هدر رفته بودجه می شویم که البته مسأله مهمی است اما باید نظارتی جدی بر مخارج جشنواره باشد تا چنین بحث هایی پیش نیاید.

وی افزود: جشنواره فیلم فجر از رسالت اصلی خود فاصله گرفته و هر سال تعداد آثاری که به ارزش های انقلاب بپردازند در این جشنواره به حداقل می رسد. دو سال پیش فیلمی با موضوع داعش ساختم و به جشنواره راه نیافت، دلیل این اتفاق را از وزیر ارشاد و معاون سینمایی جویا شدم و هر دو از راه نیافتن این فیلم به جشنواره تعجب کردند و من مطمئن شدم تا زمانی که جشنواره محلی برای یک جمع دوستانه باشد رخ دادن چنین اتفاقاتی طبیعی است و جشنواره به محلی برای جمع شدن دوستان، پذیرایی و فیلم دیدن تبدیل شده و مطمئناً چنین جشنواره ای هزینه سنگینی برای دولت خواهد داشت.

تهیه کننده فیلم سینمایی «اشک سرما» اظهار داشت: باید به جای توجه به مسائل تشریفاتی و ظاهرسازی برای جشنواره فیلم فجر مسئولان به مسائل مهمتری فکر کنند تا به جای منفعت بخشیدن به مسائل شخصی خود به سینمای ایران منفعت برسد. من سال گذشته با خبر بودم که با چند هنرمند برخورد زشتی در جشنواره شده و به طور کلی جشنواره برخوردی برده‌گونه با هنرمندان دارد. باید برای بهتر شدن وضعیت جشنواره فیلم فجر ضعف های آن مورد بررسی قرار گرفته و برطرف شوند.

شریفی با پرسش برانگیز خواندن عدم انتشار ریزهزینه های جشنواره های فجر افزود: اگر هزینه های اضافی از جشنواره فیلم فجر حذف شوند هیچ لطمه ای به این جشنواره وارد نمی شود و از طرفی می شود این هزینه های اضافی را در بدنه سینما صرف کرد تا سینمای ایران دچار رونق بیشتری شود. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باید وارد عمل شود و از دست اندرکاران آخرین دوره جشنواره فیلم فجر درباره هزینه های صورت گرفته شفاف سازی بخواهد. امیدوارم روزی مهمترین جشنواره سینمای ایران به ارزش های اصلی خود بازگردد و مسئولان برگزاری آن به جای منفعت خود و دوستانشان به منفعت سینمای ایران توجه داشته باشند.

سینماروزان: حواشی افشای بودجه 20 میلیارد و خرده ای جشنواره فجر که بیش از 8 میلیارد آن هم صرف جدایی بین الملل شده است همچنان ادامه دارد.

به گزارش سینماروزان بعد از انتقادات مهدی کرم پور که با ذکر مصداق از جشنواره ونیز مدعی شده بود این جشنواره با یک چهارم بریز و بپاشهای محفل بین الملل فجر برگزار میشود(اینجا را بخوانید) حالا روزنامه اصلاح طلب «شرق» با مرور بودجه برخی از جشنواره های مطرح دنیا مقایسه ای انجام داده درباره میزان وابستگی مالی این جشنواره ها به دولت.

مهمترین خروجی این مقایسه آن است که هیچ جشنواره ای در دنیا وجود ندارد که وابستگیش به دولت به اندازه جشنواره فجر باشد.

آمار مالی جشنواره های مختلف را مرور کنید:

–از ٢٤ میلیون یورو بودجه سالانه جشنواره فیلم برلین، ٧,١‌ میلیون یورو آن به وسیله دولت تأمین می‌شود.

–از ٢١.٧‌ میلیون دلار بودجه جشنواره فیلم کن، نیمی از آن را شرکای جشنواره و نیمی دیگر را دولت تأمین می‌کند.

–جشنواره تورنتو از ٤٠ میلیون‌دلاری که هزینه برگزاری جشنواره می‌شود، ٢٠‌ میلیون از فروش بلیت، ١٣‌ میلیون اسپانسر و هفت میلیون از طریق فعالیت‌های انسان‌دوستانه تأمین می‌شود.

–جشنواره ریندس در ازای یک‌ونیم میلیون‌دلاری که صرف برگزاری‌اش می‌شود، یک‌ونیم‌ میلیون دلار درآمد دارد.

—جشنواره فیلم سیدنی که پنج‌ میلیون دلار هزینه برگزاری آن است، دو میلیون دلار آن از سوی دولت تأمین می‌شود.

—جشنواره ونیز به‌عنوان اولین جشنواره مهم سینمایی جهان هرسال با بودجه معادل ١٢‌ میلیون یورو برگزار می‌شود، هفت میلیون یورو از هزینه‌هایش را دولت تأمین می‌کند و بقیه این بودجه که مبلغ قابل‌توجهی است از سوی اسپانسرهای خصوصی تأمین می‌شود. شرکت اتومبیل‌سازی ایتالیایی مازراتی اسپانسر اصلی جشنواره ونیز است.

—جشنواره فیلم رم یک جشنواره کاملا خصوصی است که بودجه برگزاری آن ١٠‌ میلیون یورو برآورد شده است، ٥٠ درصد از هزینه‌های خود را از طریق سرمایه‌گذارهای خصوصی به‌ویژه بانک‌ها و ٥٠ درصد دیگر آن را از جانب مؤسسات دولتی بالاخص شهر رم تهیه‌ می‌کند.

آمار وابستگی مالی جشنواره های مختلف

سینماروزان: افشای بودجه بیش از 20 میلیاردی برای جشنواره فجر و صرف بیش از 8میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر همچنان در کانون توجه رسانه هاست.

به گزارش سینماروزان اسفندماه سال قبل متصدی روابط عمومی سازمان سینمایی از بودجه 11.6 میلیاردی برای جشنواره های فجر گفته بود و حالا و با روشن شدن بودجه بیش از 20 میلیاردی همه کنجکاو شده اند که بدانند اختلاف 9 میلیاردی میان بودجه اعلام شده از سوی سازمان با رقم واقعی از کجا آمده؟!

متصدی روابط عمومی سازمان سینمایی بعد از طرح سوال درباره این تناقض در گفتگو با «شرق» صرف هزینه برای سالن رسانه ها را یکی از دلایل اختلاف 9 میلیاردی دانسته بود!(اینجا را بخوانید)

روزنامه «همشهری» با مرور ماجرای افشای بودجه 20 میلیارد و خرده ای و تناقض 9میلیاردی، به انتقاد از  متصدی روابط عمومی سازمان سینمایی پرداخته است. ارگان متبوع شهرداری نوشت: بهتر است مدیران سینمایی ریزهزینه های برگزاری جشنواره و سایر مدیریتهای زیرمجموعه را اعلام کرده و از انتشار خبرهایی مانند صرف شدن مبالغ مورد مناقشه و اختلاف رقم بودجه مثلا در سینمای رسانه ها خودداری کنند.

سینماروزان: بازتابهای افشای هزینه کردی بیش از 20 میلیارد تومان برای جشنواره های فجر و در این بین صرف بیشتر از 8میلیارد برای جدایی بین الملل از فجر همچنان ادامه دارد بخصوص که با افشای این رقم مشخص شده بودجه جشنواره فجر فقط در 5 سال 400 درصد افزایش داشته است.(اینجا را بخوانید)

به گزارش سینماروزان بعد از تأیید محمد حیدری درباره رقم بودجه اعلام شده و عدم پاسخگویی رضا میرکریمی پیرامون بودجه هنگفت جشنواره جهانی فجر و البته اظهارنظر متناقض متصدی روابط عمومی سینما که از یک طرف اطلاعیه قبلی خود مبنی بر بودجه 5.8 میلیاردی جشنواره فجر را تکذیب کرده و از طرف دیگر افزایش بودجه را به عاملی همچون درنظرگرفتن سالن برای رسانه ها ربط داده بود(اینجا را بخوانید) حالا وزیر ارشاد دولت دوازدهم در اظهارنظری منطقی شفاف سازی درباره ردیف بودجه ها را حق ملت دانسته است.