سینماروزان: تهمینه میلانی کارگردان زن سینمای ایران که در همه این سالها کوشیده فیلمهایش را بسازد و درست یا نادرست پای اعتقادات خویش بایستد به تازگی در گفتگویی که با امیر قادری در «اکس سینما» داشته به صراحت به انتقاد از روشنفکرنمایان ایرانی پرداخته است.
به گزارش سینماروزان تهمینه میلانی گفت: در سینما همه روشنفکر نیستند. روشنفکر در سینما داریم، اما روشنفکرنما فراوان داریم. بقیه هم اغلب تکنیسین هستند، کار فکری نمیکنند. یادتان باشد روشنفکری ایرانی بحثی است که روی آن باید مطالعه جدی شود.
این کارگردان سینما در ادامه اشاره کرد: من از بچگی مجذوب بسیاری از روشنفکران ایرانی بودم که زیر بیست سال همه آنان برای من فرو ریختند. چون با همه آشنا شدم و دیدم من تصوری دیگری داشتم و آنان چیزی نبودند که از دور میدیدم. اما با مطالعات مختصری که داشتم فهمیدم روشنفکری حاصل جامعه ما نبود. سیر رشد روشنفکری در ایران مثل اروپا نبوده است. ما روشنفکر وارداتی داشتیم. یعنی در یک دوره ای مردم ثروتمند شدند و راه به اروپادر دوره قاجار باز شد.
خالق آثاری همچون «نیمه پنهان» و «دو زن» در ادامه افزود: افرادی به عنوان دانشجو به اروپا رفتند و به عنوان روشنفکر بازگشتند. بعد با خودشان تفکر را نیاوردند یک نوع ظاهر روشنفکری را با خودشان آوردند. یعنی اینجا دیدند خواهر و مادرشان توی چادر هستند اما خانمها در اروپا دست میدهند لباسهای شیک میپوشند و روشنفکران این ظواهر را با خودشان آوردند. روشنفکران ما تصور میکردند که اگر دور و برشان پر از زن و مشروب باشد روشنفکرند، اگر مشروب بخورند، روشنفکرند. این روشنفکری نیست تعریف این کلمه داخل آن مستتر است.
میلانی در مورد تعریف صحیح روشنفکری بیان داشت: روشنفکر کسی است که روشن فکر میکند و نور میاندازد به جای تاریک؛ تا مردم درون تاریکی را کشف کنند. ما تعریف مان از روشنفکری این است که طرف کتاب دست بگیرد، پیپ بکشد و لباس عجق وجق بپوشد و موهایش را دم اسبی ببندد. طرف پیش خودش تصور میکند روشنفکر است. در ایران ما بیشتر ظواهر روشنفکری را میبنیم تا خود روشنفکری را.
– به نقل از گرانقدر پرویز دوایی “هر چیزی خوبش خوبه” ..
– روشنفکر واقعی در سینمای ایران یا نداریم یا اندک داریم ولی “شبه روشنفکر” مثل مور و ملخ همه جا ریخته .. درست مثل ادبیات و شعر …از جماعت “شبه روشنفکر عهد عتیق” در سینما دو نفر شاخص هستند که هنوز هم پس از اتمام سرفه یا خرناس، مشغول اعتراض در سینما، رسانهها و حتا مراسم یادبود هستند و نیازی به معرفی ندارند ..
– مدتی دنبال یک روشنفکر خوب و واقعی در سینمای ایران گشتم و پیدا نکردم تا به یاد “جلال مقدم” افتادم ..
– هر چند فیلمهایش در حد متوسط بودند، ولی یک روشنفکر واقعی، دوست داشتنی و بدون یک خروار ادعا بود ..