آیین جن‌گیری؛ منشأ خلق موسیقی “اژدها…”+عکس
سینماژورنال: “اژدها وارد میشود” از جمله فیلمهای روی پرده است که یک محصول سینمایی تمام عیار به شمار می‌رود.
به گزارش سینماژورنال فیلم نه تنها قابهای استاندارد و خوش رنگی دارد بلکه طراحی صحنه متمایز کار و در کنار آن تأکید بر نقش فانتزی‌سازی به عنوان عاملی برای کشش مخاطب باعث شده با محصول جذابی روبرو باشیم.
در “اژدها…” موسیقی متن هم جایگاه ویژه ای دارد و تقریبا از همان ابتدای فیلم این موسیقی کوبنده و پرهیاهوی کریستوف رضاعی آهنگساز توانای ایرانی-فرانسوی است که باعث ایجاد نوعی حس رعب و وحشت میشود.
کریستوف رضاعی در گفتگویی با “اعتماد” از نقش آواهای ریتمیکی که در جنوب ایران و در مراسمی موسوم به آیین “زار” به کار گرفته می شود در خلق موسیقی “اژدها…” سخن گفته است.
آیین زار نوعی مراسم جن گیری به شمار می‌رود؛ در باور باورمندان به آیین زار٬ برخی از انسان‌ها، توسط نیروهای نامرئی که به عنوان باد(جن) شناخته می‌شوند تسخیر می شوند. این بادها شخصیت‌های گوناگونی دارند، و بیماری و افسردگی و روان پریشی شخص تسخیر شده را موجب می‌شوند و آیین زار برای درمان آنها برپا میشود.
برگزارکنندگان مراسم یا آیین زار با نواختن طبل‌ها، دهل‌ها و یا دمام‌هایشان، افراد را به یک شوریدگی جذبه‌گونه دچار می‌سازند.
جالب است کریستوف رضاعی که از مادری فرانسوی متولد شده است این چنین یکی از موسیقی های آیینی ایران را برای ساخت موسیقی متن اثری پرهیجان به کار می برد.
متن کامل گفته های رضاعی درباره موسیقی “اژدها…” را بخوانید:
چطور شد كه موسيقي فيلم اژدها وارد‌مي‌شود را در چنين فضاي متفاوتي (الكترونيك) ساختيد؟ چه مدت روي ساختش كار كرديد؟
اين فيلم براي من تجربه متفاوت و شيريني بود و من وارد يك نوع كار صوتي شدم كه طول كشيد تا آن را به درستي درك كنم. فكر مي‌كنم در اين شكل از كار كه قراراست ما انتخاب صدا داشته باشيم و آنها را كنار هم بچينيم؛ بسيار زمان زيادي نياز است. خوشبختانه ماني حقيقي هم به من اين فرصت را داد و توانستم به تدريج كار را پيش ببرم. يكي ديگر از مسائلي كه باعث طولاني شدن ساخت موسيقي اين فيلم شد؛ انرژي بالاي خود موسيقي است. البته كساني كه حرفه‌اي مشغول كار با موسيقي الكترونيك هستند، مي‌توانند روزي چندين ساعت مشغول كار باشند اما من توانايي كار روزانه با مدت زياد را نداشتم و واقعا بعد از مدتي ذهن بسيار خسته مي‌شود.
علاوه بر اينكه مي‌گوييد موسيقي اين فيلم تجربه تازه‌اي براي خودتان بوده؛ من فكر مي‌كنم اساسا موسيقي فيلم “اژدها وارد‌مي‌شود” از جمله تجربيات بسيار مدرن موسيقي ايران است. شايد تلفيق فضاهاي موسيقي جنوب ايران با موسيقي الكترونيك يكي از اله‌مان‌هايي باشد كه موسيقي اين فيلم را متمايز مي‌كند. كمي درباره تلفيق اين دو فضا بگوييد.
بياييد روي هدف موسيقي الكترونيك متمركز شويم. موسيقي الكترونيكي كه سمت فضاهايي مي‌رود كه مخاطب را در يك خلسه قرار مي‌دهد؛ پيوند مشتركي با موسيقي جنوب ايران دارد. ما سال‌هاست كه در موسيقي جنوب‌مان در كنار موسيقي، همين فضاهاي ذكر و خلسه را داريم. در مراسم‌هاي زار هم ما تكرار ريتمي را مي‌شنويم كه به تدريج تاثير عجيبي بر وجودتان مي‌گذارد اين ريتم جادويي است و تاثير مستقيم بر تنفس شما، قلب شما و حتي سلول‌هاي بدن‌تان دارد. من فكر مي‌كنم پيوند موسيقي الكترونيك غربي و موسيقي جنوب ايران كه به ظاهر بسيار از هم دور هستند اما در واقع هدف‌هاي مشتركي دارند بسيار جالب است.
- تصویری منسوب به آیین زار
چه شد كه به اين فضا رسيديد و موسيقي الكترونيك و جنوب ايران به چنين آميختگي رسيد؟
اين تجربه براي من و ماني حقيقي چندان دور از تجربه فيلم «آبادان» نبود. اما در فيلم آبادان، ما طي نخستين صحبت‌ها براي‌مان واضح بود كه بايد به فضاي موسيقي الكترونيك برسيم چرا كه اين فيلم در تهران مدرن شكل مي‌گرفت و فقط تيتر آن آبادان بود. طبيعتا تهران را با ريتم‌ها و تنش‌هايش مي‌توان با چنين فضايي نشان داد. اما درباره اژدها وارد مي‌شود فضا اين گونه نبود.
همان طور كه موريكونه مي‌گويد كه من هم معتقدم ارتباط ميان كارگردان و آهنگساز با فيلم اول، شكل نمي‌گيرد و اين پروسه زمانبر است تا فضاهاي ذهني به هم نزديك شود. در فيلم “اژدها وارد مي‌شود” سكانسي بود كه كاراكترها دور آتش، ساز مي‌زنند. من پيشنهاد دادم يكي از سازها زنبورك باشد كه بعد فهميدم زنبورك در اين فيلم اساسا سمبل مرگ است و در نقاط ديگري هم شنيده مي‌شود و پس از شنيده شدنش يك نفر مي‌ميرد. اين نخستين مواجهه من با فيلم بود بعد از آن تا اتمام فيلمبرداري من هيچ چيز از فيلم نداشتم و نهايتا چيزي بيشتر از رافكات دريافت كردم تا موسيقي آن را بسازم. ماني حقيقي آلبومي از گروه «ناين اينچ نيلز» به من داد و گفت كه چنين فضايي مي‌خواهد. درواقع اين آلبوم باعث نزديك شدن فضاي ذهني ما شد اما اين شروع كابوس من بود تا چيزي بسازم كه هم شبيه به ناين اينچ‌نيلز نباشد و هم فضايي شبيه به آن بسازد.
به نظرتان نقش موسيقي در اين فيلم چيست؟
موسيقي كه براي اين فيلم ساخته شده قرار است اضطراب ايجاد كند و دايما اين خطر را گوشزد مي‌كند كه قرار است اتفاقي بيفتد. درواقع ما به فضاهاي تاريك و سنگيني نياز داشتيم تا اين حالت خطر را ايجاد كند. بسياري از صحنه‌هاي اين فيلم، ديالوگ‌هاي ساده‌اي است كه وقتي موسيقي روي آن مي‌آيد به طور كلي فضا تغيير مي‌كند.
اژدها وارد مي‌شود، كلك بزرگي است و مخاطب دايما فكر مي‌كند آيا آنچه مي‌بيند واقعيت دارد يا نه. همين مساله قرار است با موسيقي نيز پوشش داده شود. يعني گاهي با هيجانش؛ تعليقي ايجاد كند.
آيا قصد داريد موسيقي اين فيلم را منتشر كنيد؟
تلاش من بر اين است كه موسيقي فيلم اژدها وارد‌مي‌شود به زودي منتشر شود. اين آلبوم توسط نشر‌ميم منتشر خواهد شد.
- کریستوف رضاعی